Zehirsiz Kentlere Doğru

Yazan: Alper Can Kılıç - ÇEKÜL Vakfı İletişim Sorumlusu, Ekoloji Aktivisti

Yerel Kimlik Dergisinin 68. sayısında yayımlanmıştır. (sayfa: 48-51)

Yerel Kimlik dergisinin 67’nci sayısında başladığımız kent ve gıda konusunu, bu sayı uzun bir çalışmanın ürünü olan “Zehirsiz Sofralar Platformu” ile ele alacağız. Farklı kaynaklardan [1] derleyerek hazırladığımız haberle, insan ve çevre sağlığı alanında çalışan sivil toplum örgütleri ve sivil inisiyatiflerin öncülük ettiği “Zehirsiz Kentlere Doğru” projesinden ve yerel yönetimlerin sorumluluklarına değineceğiz.

Dünden Bugüne Zehirsiz Sofralar

“Zehirsiz Sofralar Mümkün” diyerek biraraya gelen 100’ün üstünde sivil toplum örgütü ve sivil inisiyatifin kurduğu Zehirsiz Sofralar Pestisit Eylem Ağı, Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği öncülüğünde ve Avrupa Pestisit Eylem Ağı (PAN Europe) ortaklığında 2019 yılında kurulan, örneğine pek de rastlamadığımız, kıymetli bir birliktelik. Aynı niyetle biraraya gelen sivil toplum örgütleri ve inisiyatifler “Soframızda tarım zehri istemiyoruz!” sloganıyla, kampanyanın başlangıcından bugüne, Tarım ve Orman Bakanlığını muhatap aldıkları ve 165 binin üzerinde imza topladıkları Zehirsiz Kampanya ile insan sağlığı için son derece zararlı pestisitler hakkında kamuoyunu bilinçlendirerek ve yaratılan kamuoyu etkisiyle yasal düzenlemelere etki ederek pek çok başarıya imza attı. Yürütülen kampanya sonucunda Tarım ve Orman Bakanlığı, 25 tarım zehrinin yasaklanmasına ve 7'sinin de kullanımının sınırlandırılmasına karar verdi.

Şimdi Sıra Zehirsiz Kentlerde

Zehirsiz Kentlere Doğru Projesi, belediyelerin çevre düzenleme ve peyzaj uygulamalarında kullandıkları biyosidal ürünlerin [2] zararlarını kamuoyuna taşımayı hedefliyor. Doğaya, canlı sağlığına zarar vermeyen alternatiflerini ön plana çıkararak yaygınlaştırmayı ve yerel yönetimlerin hızla doğa dostu yöntemler kullanmalarını amaçlıyor.

Proje kapsamında, Biyosidal İş ve Çevre Sağlığı Derneği (BİYOSİDER) danışmanlığında, belediyelerde bir anket uygulaması yapıldı. Türkiye’nin farklı bölgelerinden 47 belediyenin katıldığı anket sonucunda hazırlanan: Türkiye’deki Belediyelerde Zararlı Mücadelesi Durum Analizi Raporu”nda[3] zararlılarla mücadelede karşılaşılan sorunlara ve ihtiyaçlara dikkat  çekiliyor. Halk sağlığı, çevrenin korunması, doğa dostu üretim yöntemleri ve tüketim alışkanlıkları konularında çalışan Zehirsiz Sofralar Platformu, paydaşlarının belediyelerle proje kapsamında geliştirdiği işbirliği çerçevesinde zehirsiz uygulamaların yaygınlaştırılması için adımlar atılıyor. Proje kapsamında raporlar, pestisitler ve biyosidal ürünlerin zararları ile zehirsiz yöntemlerin yer aldığı www.zehirsizkentler.org sitesi açıldı.  

Zehirsiz Sofralar Platformu, 23 Aralık 2021’de düzenlenen “Zehirsiz Kentlere Doğru” basın toplantısı ile kamuoyuna tanıtıldı Toplantıda, yaşam alanlarımızda kullanılan insan ve çevre sağlığına zarar veren zehirli kimyasalların yerel yönetimler öncülüğünde kentlerde kullanımının sonlandırılması üzerinde duruldu. Ekolojik ve doğa dostu alternatif uygulamaların bir an önce başlaması gerektiğine dikkat çekildi.  Kampanya kapsamında belediyelerden en geç 2025 yılına kadar herbisit (ot zehri) ve 2030 yılına kadar diğer tüm pestisit ve biyosidal ürün kullanımını sonlandıracaklarına dair taahhütte bulunmaları ve bir eylem planı oluşturmaları talep edileceği basın mensuplarıyla paylaşıldı. Ayrıca imza kampanyasına destek çağrısı yapıldı (Change.org/ZehirsizKentler).

Proje kapsamında, belediyelere yönelik zararlılarla alternatif mücadele rehberi hazırlanması planlanıyor. ÇEKÜL Vakfı’nın da paydaşlarından biri olduğu proje, 100’e yakın sivil toplum örgütü ve inisiyatifinin yanı sıra Sağlıklı Kentler Birliği ile Marmara Belediyeler Birliği işbirliği ile yürütülüyor.

[1] www.zehirsizsofralar.org , www.zehirsizkentler.org , Zehirsiz Kentler Lansmanı Basın Bülteni

[2] Biyosidal ürünler, içerdikleri aktif madde ya da maddeler sayesinde zararlı olarak kabul edilen bakteri, virüs, mantar gibi mikroorganizmalar, hamam böceği, kene, karasinek, sivrisinek gibi böcekler, fare ve sıçan gibi kemirgenler üzerinde zararlı organizmaların hareketlerini kısıtlayan, uzaklaştıran, zararsız kılan ya da yok eden kimyasal veya biyolojik etki gösteren ürünlerdir.

[3] Türkiye’deki Belediyelerde Zararlı Mücadelesi Durum Analizi Raporu: https://www.zehirsizkentler.org/2021/11/25/belediyeler-zehirsiz-kentler-icin-ne-yapiyor/