Kunduz Dağlarında Yaşam
Yazan: Belgin Ergül, ÇEKÜL Saha Örgütlenmesi Koordinatörü, Orman Mühendisi
Kunduz Dağları…
Büyük bir kısmı Samsun ili Vezirköprü ilçesi, küçük bir kısmı ise Çorum ili Osmancık ilçesi sınırları içinde yer alan; Vezirköprü şehir merkezinden sonra, orman köylerinin arasından 51 km’lik asfalt bir yol ile ulaşımı sağlanan; yüzey şekli özelliğine göre havza tabanı, platoluk alan ve dağlık alan olarak üç üniteye ayrılan; turizm amaçlı kullanılan dağlık alan yükseltisi 1100-1500 metre, en yüksek yeri 1791 metre olan yeryüzü heykeltıraşının ustalık eseridir.
Kunduz Dağlarında bulunan, 58.659 hektarlık bir alanı kaplayan Kunduz Ormanlarında; Kızılçam, karaçam, sarıçam, uludağ göknarı ve boylu ardıç, doğu kayını, adi gürgen, saçlı meşe türleri bu gösterişli ekosistemin en yaygın ve en gösterişli flora elemanlarıdır.
Kunduz Ormanlarını soluyan Vezirköprü Ovasının 7km kuzeybatısında, Orta Anadolu’dan gelerek Karadeniz’e ulaşan antik yol üzerinde bulunan Hitit şehri Nerik’in binlerce yıllık hikaye ve eserlerini barındıran Oymaağaç Höyüğü ise bölgenin en büyük antik yerleşmesidir. 1648 yılında Defterdarzade Mehmet Paşa’nın ordusuyla seyahat eden ünlü Osmanlı seyyahı Evliya Çelebi’nin seyahatnamesinin ikinci kitabına da konu olan bölgedir Kunduz Dağları.
Kunduz Dağlarında yaban hayatının büyüleyici bir siluetinin yaşamının devamlılığı için 1984 yılında oldukça önemli bir merkez kurulmuştur: Geyik Üretim Merkezi. 1984 yılında 2 adet geyik ile 7 hektar alanda Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün projesi kapsamında kuruldu. Şu anda üretim; 1361 metre rakımda, 83,5 hektarlık alanda devam ediyor. Bu özel merkez, sadece bir koruma alanı değil, aynı zamanda kızıl geyiklerin yeniden doğduğu, büyüdüğü ve özgürleştiği bir yuva. Burada, doğanın zarafeti ile insanın özeni buluşuyor.
Kızıl geyikler, bu hikâyenin baş kahramanları. Göz alıcı boyutları ve asaletleriyle doğanın en etkileyici canlılarından biri olan bu tür, geniş yapraklı ve karışık ormanların derinliklerini mesken tutuyor. 200-265 cm uzunlukları, 100-250 kg ağırlıkları ve her yıl yenilenen heybetli boynuzlarıyla, bu canlılar adeta doğanın heykeltıraşı tarafından şekillendirilmiş gibi. Gündüzleri sakin köşelerde dinlenip geviş getirirlerken, geceleri ormanın sessizliğinde dolaşmayı tercih ediyorlar.
Bu hikâyenin en büyüleyici kısmı, çiftleşme döneminde başlıyor. Eylül sonu ve Ekim başı, boynuzların ihtişamla sergilendiği ve geyiklerin böğürmeleriyle ormanların yankılandığı zamanlar. Yaklaşık 33-34 haftalık bir bekleyişin ardından, Mayıs sonu veya Haziran başında dünyaya gelen minik yavrular, bu hikâyenin yeni kahramanları oluyor.
Merkezin kurulduğu günden bu yana, 91 kızıl geyik burada doğdu ve doğanın dengesini yeniden sağlamak amacıyla başka alanlara taşındı. 2006'dan bu yana ise 44 geyik, Çorum, Samsun, Gümüşhane, Giresun ve Bolu illerindeki doğal popülasyonları desteklemek için doğaya salındı. Kunduz Dağlarından yayılan bu yaşam, sadece bir türün değil, bir ekosistemin canlanmasını sağladı.
Bu merkez, Kunduz Dağlarında yalnızca bir üretim sahası değil; aynı zamanda doğanın ve insan emeğinin birleşerek yarattığı bir başarı hikâyesidir.
Vezirköprü’nün 17 km. kadar kuzeybatısında, Kunduz Dağlarının güçlü sesi ve nefesini alarak yüzlerce türe ev sahipliği yapan 1590 metre uzunluğundaki Şahinkaya Kanyonu Sakallı Akbaba, Kara Akbaba, Küçük Akbaba, Kaya Kartalı, Ak Kuyruklu Kartal gibi kuş türlerimizin de bulunduğu oldukça özel bir bölgedir.
Kunduz Dağlarına ev sahipliği yapan ilçemiz Vezirköprü, 156 köyü ile Türkiye’nin en fazla köye sahip ilçesidir.
Canik sıra dağlarının bir bölümü olan Kunduz Dağları; eteklerinde yer alan Tahtaköprü köyünde yöresel kıyafetleriyle yaylasında yaşamını sürdüren ve kültüründen vazgeçmeyen kadınlar ile de bilinir. Bolluğu ile rota oluşturan kanlıca mantarı, Kunduz Yağlı Güreşleri, ceviz, pekmez ve dokuma ürünleri ile günübirlik seyahatler kadar; kuş gözlemi, Kızılırmak’ın bir kolu olan Soğuksu Deresinin geçtiği kamp alanı eşsiz ortamlar sunmaktadır.
