Tarihi Kentler Birliği Safranbolu’da

Tarihi Kentler Birliğinin 2017 yılındaki ilk Bölge Toplantısı, 17-18 Mart tarihlerinde, Safranbolu’nun ev sahipliğinde gerçekleştirildi. Toplantıyı bölgedeki belediyelerin yerel yöneticileri ve ekipleri, sivil örgütler, akademisyenler ve kentliler takip etti.

Yörük Köyü, tarihi çarşı ve arasta ile Hıdırlık Tepesi inceleme gezilerinin de yapıldığı Karadeniz Bölge Toplantısı, 17 Mart’ta TKB Başkanı Yusuf Ziya Yılmaz, Safranbolu Belediye Başkanı Dr. Necdet Aksoy ve Karabük Valisi Mehmet Aktaş’ın açılış konuşmasıyla başladı.
Açılışa Çevre ve Şehircilik Bakan Yardımcısı ve Safranbolu Belediyesi eski başkanı (1999-2002) Mehmet Ceylan ile Karabük Milletvekili Burhanettin Uysal da katıldı.

Koruma ve sivil mimari denilince akla ilk gelen kentler arasında yer alan Safranbolu, Bölge Buluşması ile büyük bir heyecana tanık oldu. Safranbolu Belediye Başkanı Dr. Necdet Aksoy’un “Dünya Miras Şehirler Birliğinde yönetim kurulu üyesi, Avrupa Konseyinden ödüllü, Türk Dünyası Mimarlar Mühendisler Birliği tarafından özel ödüle değer bulunan Safranbolu” diyerek özel konumuna işaret ettiği kent, korumacılıktaki başarısını sürdürme kararlılığında.

Tarihi Kentler Birliği Başkanı ve Samsun Büyükşehir Belediye Başkanı Yusuf Ziya Yılmaz ise açılış konuşmasına Safranbolu’nun, korumacılığı öğrenmek isteyenin mutlaka görmesi gereken bir kent olduğunu belirterek başladı ve korumanın ipuçlarını verdi:

“Safranbolu’nun korunmasını sağlayan temel dinamiklerin merkezinde aslında toplumsal değerler var. Tüm bu sürecin sosyolojik açıdan değerlendirilmesi gerekir. Safranbolu ve koruma kültürünü konuşurken sosyolojik yaklaşımları ve tarihsel süreçleri mutlaka göz önünde bulundurmalıyız.”

Karabük Valisi Mehmet Aktaş da konuşmasında Safranbolu’nun şehir planlamacılığındaki ahenkli yapısından ve toplumsal dayanışmanın kente kazandırdıklarından söz etti: “Safranbolu kültürel kimliğimizin derinliğini ve estetik değerlerimizin zenginliğini dünyaya gösterebileceğimiz bir örnektir.”

Katılımcılar,  Karadeniz Bölge Toplantısının ikinci günü olan 18 Mart’ta Karabük Üniversitesi Safranbolu Fethi Toker Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Konferans Salonunda biraraya geldi. 18 Mart Çanakkale Şehitlerini Anma Günü nedeniyle saygı duruşu ve İstiklal Marşının okunmasıyla başlayan etkinlik kapsamında, yönetmenliğini Hasan Özgen ve Kurtuluş Özgen’in yaptığı 1995 yapımı “Korumanın Başkenti Safranbolu” filmi gösterildi. Ardından TKB Danışma Kurulu Üyesi Mithat Kırayoğlu’nun oturum başkanlığında “Doğal ve Kültürel Mirasın Korunması Sürecinde Bölgesel İşbirliklerinin Önemi” konulu panel başladı. Safranbolu Belediye Başkanı Dr. Necdet Aksoy, Göynük Belediye Başkanı ve İpek Yolu Belediyeleri Turizm ve Kalkınma Birliği Başkanı Kemal Kazan ile ÇEKÜL Vakfı Kent Çalışmaları Şehir Plancısı Esra Karataş’ın katılımıyla gerçekleştirilen panele Çevre ve Şehircilik Bakanı Mehmet Özhaseki de telefon bağlantısıyla katıldı. Özhaseki, Tarihi Kentler Birliğinin çalışmalarının önemine değindi.

“Deneyim Paylaşımı: Safranbolu Örneği”

Safranbolu Belediye Başkanı Dr. Necdet Aksoy, konuşmasında Safranbolu’da koruma çalışmalarının tarihçesini aktardı. İlk şehir mimarımız Burhan Arif Ongun’un henüz 1936 yılında Safranbolu için “korunması gereken kültür değeri” nitelemesi yaptığının altını çizen Aksoy, 1970’lerden günümüze koruma çalışmalarından örnekler verdi:

“Osmanlı sivil mimarlığının önemli örneklerinin bulunduğu Safranbolu’da koruma kavramı, 1975 yılında Safranbolu Belediye Meclisinin imar planı yönetmeliğine, korumaya ilişkin bir madde eklemesiyle Safranbolulular tarafından da benimsendi. Bu tarihten itibaren düzenlenen Mimari Değerleri Koruma Haftası etkinlikleriyle birlikte İstanbul’un bilim ve sanat çevrelerinin de ilgi odağı oldu. Akademik yaklaşımlar, mimari koruma çalışmalarında belirmeye başladı. 1990’lı yılların başından itibaren ÇEKÜL Vakfının danışmanlığında koruma çalışmalarını yürütmeye başladı.”

“Yeni Bir Örgütlenme Sürecinde İpek Yolu”

“Bölgenin dinamiklerini biraraya getirerek; sahip olduğu kültürel miras ile turizm zenginliği yaratmak, geçmişten gelen ticaret birikimiyle üretim ve istihdamı artırarak bir değer olmak” amacıyla 2011 yılında kurulan İpek Yolu Belediyeleri Turizm Kalkınma Birliği, İpek Yolu koridorunun ulusal ve uluslararası turizm hattı olmasını da hedefliyor. 17 belediyenin üye olduğu birlik, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Ankara ve Marmara Kalkınma Ajanslarının desteğiyle projelerini hayata geçirmeye hazırlanıyor. Göynük Belediye Başkanı Kemal Kazan, konuşmasında turizm hedefleri ve projelerini aktararak, tarihi mirasa turizmin katacağı değerleri vurguladı.

ÇEKÜL Vakfı Kent Çalışmalarından Şehir Plancısı Esra Karataş, “Karadeniz Bölgesinin Doğal ve Kültürel Varlıklarının Çok Yönlü Değerlendirilmesi: Rotalar” başlıklı sunumunda, ÇEKÜL Vakfının bölgesel işbirlikleri konusundaki çalışma ve yaklaşımlarını aktardı.

Değerlendirme Konuşması

Prof. Dr. Metin Sözen

ÇEKÜL Vakfı ve Tarihi Kentler Birliği Danışma Kurulu Başkanı

“Bütüncül bir yaklaşım, kültür öncelikli bir Türkiye görmemizi sağlar.  Kültür çeşitliliğinden söz ederken, bölgesel bütünlüğün korumada sürekliliğin sağlanması için önemli olduğunun bilinmesi gerekir.

Safranbolu güzel bir kent ve evet Safranbolu korunmak istiyor. Ama korunan ve korunması gereken nedir biliyor musunuz? Bütünlük, beraberlik ve kuşaklara saygı… Geçmişi bilmeyen, belleğini yitirmiş bir toplum olmak istemiyoruz. Türkiye bu nedenle kültür öncelikli bir gündem belirlemelidir. Yaptığımız ve söylediğimiz her şey kültür öncelikli olmalıdır. Türkiye Cumhuriyeti anayasasında ülkemizin bir kültür ülkesi olduğunu vurgulanmalıdır. Eğer bunu başarırsak, uluslararası çıkar çevrelerinin kültür adı altında bize dayatmalarda bulunduğu zamanlara dönmeyiz. Biz bir kültür ve uygarlık ülkesiyiz. Tarihi Kentler Birliği kurulduğu günden bu yana beraberliğe dayanan bir gelecek yaratmak için çalışıyor.

Safranbolu’ya emek vermiş çok güzel arkadaşlarımız zamanla aramızdan ayrıldı. Hepsini saygıyla anıyorum… 70’lerde bu yola birlikte çıktığımızda, “Mecliste oy birliğiyle Safranbolu’yu koruma kararı alacaksanız, ülke olarak sizinle olacağız” dedik. Üç-dört parti içinden farklı oy çıkmadı! Türkiye’nin bu beraberliğe ihtiyacı var. O bakımdan bizim yolumuz doğru bir yol, bizim yolumuz sağlam bir yol. Bu yolun kaynağı sizin birikimleriniz, becerileriniz, aklınızla ürettikleriniz…

Unutmanın bedeli büyük! Bu topraklarda ayağımızı bastığımız her yerde uygarlıkların derin izleri var. Gençlere bunu anlatmamız gerekiyor. Kentlerini tanımalarını sağlamamız gerekiyor.

ÇEKÜL Akademinin, belediyelere yönelik Alan Yönetimi Eğitimleri devam ediyor... Bugüne dek 2 bin 500’ü aşkın belediye personeline eğitim verdik. Kaynak sorunu ya da bilgi yetersizliği nedeniyle belediyelerimizin zaman kaybetmesini istemiyoruz. Her belediye kendi uzmanlarıyla, kendi yerel imkânlarıyla kültür mirasını korumalıdır. Bunun bahanesi olamaz!

Şimdi gündemimiz, tarihi çarşılar. Tarihi Kentler Birliğinde bu yeni bir buluşma alanıdır. Bursa’da Çarşılar Federasyonu kuruldu. 17 yıl önce başladığımız hareket ne kadar doğurgan! Çünkü Türkiye doğurgan… Var olan zorlukları yenmek için de sivil örgütlenmelere ihtiyacımız var. Çarşılar Federasyonu da bu alandaki eksikliği kapatmaya başladı. Ancak ilgili bakanlıklar, tabandan gelen sese kulak vermeli.  Karar vermeden önce, kültürel ve doğal değerlerimizin korunması için yerelde yürütülen çalışmaları incelemeli.

Tarihi Kentler Birliği 17. yılına dayandı. Arkasında bir birikim var. Alanda çalışmış, beraberliği görmüş, beraberliği yaşatmış insanlar var. Bu bakımdan son sözümde yine beraberlik diyorum. Ama hedefleri konmuş bir beraberlikten bahsediyorum. Bu büyük haritanın içinde yerimizi bilerek devam edelim.”

Yusuf Ziya Yılmaz

Tarihi Kentler Birliği ve Samsun Büyükşehir Belediye Başkanı

Tarihi Kentler Birliği ve Samsun Büyükşehir Belediye Başkanı

“Safranbolu’daki başarı öyküsünü beraber yeniden hatırladık. Emek verenleri minnetle, şükranla anıyorum Safranbolu’nun 42 yıllık koruma sürecinde sosyolojisini de yazmak lazım. Tabakhane endüstrisi ve Karabük Demir Çelik Fabrikasının etkileriyle gelişen iktisadi gelişmeyle kenti birlikte düşünmeliyiz. Safranbolu evlerindeki yaşam kültürü birbiriyle rekabet etmeyen, birbirinin görüşünü kesmeyen mimarisi ve yerleşim planı; hepsini bir bütün olarak değerlendirdiğimizde farklı bilgiler de elde edebiliriz. O zaman Safranbolu’nun korumadaki başarısına etki eden koşulları ve yaklaşımları daha doğru değerlendirmemiz mümkün.

Tarihi Kentler Birliği kurulduğundan bu yana ÇEKÜL Vakfı ile birlikte çalışıyor. Binlerce insanın eğitimine katkı veren büyük bir okul olduk. Korum bilincine dair bir sorunumuz olduğunu düşünmüyorum; koruma bilinci olmayan bir belediye zaten TKB’ye üye olmaz. Ancak mesela finansman / kaynak geliştirme konusunda bilgi açıklarımız var. ÇEKÜL Vakfı ve TKB işbirliğinde bu açığı da kapatabiliriz.”