Kuşadası'nda duyarlı koruma yaklaşımları
Kuşadası Kenti Yılancıburnu'ndaki Orta Bizans yerleşiminin devamı olarak 13. yüzyılın ikinci yarısında “Scala Nova” adıyla kurulmuş.
17. yüzyıl başlarında kent ticari bir liman olarak önem kazanmış ve günümüze dek liman kenti olma özelliğini korumuş. Halen Aydın ilinin denize açılan önemli bir liman şehri.
Kent merkezinin çevresinde Pygale, Neopolis ve Anaia gibi antik kentler yer alıyor. Türk devri İslam yerleşimi olan Kuşadası’nın “Kaleiçi” bölgesi, günümüzde de kentin kalbi ve ticaret merkezi olma özelliğini sürdürüyor.
Kuşadası, ülkemizde turizmin etkileriyle ilk karşılaşmış yerleşimlerden birisi olmasına rağmen Öküz Mehmet Paşa döneminde yapılan kent surlarının içindeki Kaleiçi mevkii ve çevresindeki birkaç mahalleyi kapsayan eski kent dokusu, özgün yapısını büyük oranda günümüze ulaştırmayı başarmış. Kentsel sit alanı olarak tescil edilen bu bölgedeki uygulamalar 1994 yılından itibaren Koruma Amaçlı İmar Planı kapsamında yürütülüyor.
Kuşadası Belediyesi, Kaleiçi bölgesinde çoğunlukla ticari amaçla kullanılan yapıların yer aldığı sokakların bütüncül bir yaklaşımla ele alınarak korunmalarını, özgün kimliklerine kavuşmalarını sağlamak için 2002 yılında sokak sağlıklaştırma çalışmalarına başladı.
Çalışmalar ÇEKÜL Vakfı, Tarihi Kentler Birliği, üniversiteler, Kuşadalılar, sivil toplum örgütleri ve proje uygulama alanında faaliyet gösteren işletmeler ile belediyenin işbirliğinde 2009 yılına kadar devam etti. Kentin sokakları bu süre içimde temizlendi, dokuya uygun hale getirildi.
Sokak sağlıklaştırma çalışmalarına paralel olarak Kuşadası için özel bir öneme sahip Güvercinada Sur Duvarları ve İçkale'nin restorasyonu ile Efes antik kentine su ileten Değirmendere Su Yolu’nun Kuşadası'nı besleyen bölümündeki tarihi su kemerinin restorasyonuna 2005 yılında başlandı. Eş zamanlı devam eden projelerle kentin tarihsel kimliğinin korunmasına katkısı büyük olan bu iki anıt eserin restorasyon uygulaması 2013 yılında tamamlandı.
Güvercinada’nın “Açık Hava Müzesi” olarak kullanılmasına yönelik Çevre Düzenleme Projesi uygulamasın da 2014 yılı içinde tamamlanması hedefleniyor. Kuşadası Belediyesi bu konuda, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Aydın Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu ve Aydın İl Özel İdaresi ile görüş alışverişine devam ediyor.
Kaleiçi bölgesinin ve kentsel sit alanının sınırını oluşturan ve kesintisiz devam eden kent surlarının kuzeydoğu bölümünde ise restorasyon çalışmaları 2014 yılında başlayacak.
Kaleiçi’nde devam edecek sokak sağlıklaştırma çalışmaları, öncelikle eski kent yerleşiminin ana akslarından Yıldırım Caddesi ile Aslanlar Caddesinde sürdürülecek.
Yıldırım Caddesinde bir tanesi tescilli, diğeri cephe korumalı yapı olan “ Çalıkuşu Evi” ile “Efe Suphi Evi” belediyenin kamulaştırıldıktan sonra restorasyon ve rekonstrüksiyon çalışmalarını tamamladığı yapılara iki örnek oluşturuyor. Bu yapıların karşısında yer alan iki tescilli yapının daha restore edilmesi planlanıyor. “Mehmet Ali Kade Evi” olarak bilinen yapının rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri Aydın Koruma Kurulu'nca onaylandı. ''Mücessem Öçal Evi'' olarak bilinen diğer yapıda ise proje çalışmaları devam ediyor.
Aynı sokak üzerinde Kuşadası Eğitim ve Geliştirme Vakfı ile belediye arasında imzalanan protokol kapsamında rekonstrüksiyon uygulaması devam eden yapının ise “Kent Müzesi” olarak yeniden işlevlendirilmesi planlanıyor. Yıldırım Caddesi’nin “Kültür Sokağı”na dönüşmesi, kentin tarihi ve kültürel değerlerinin bu sokakta yaşatılarak sergilenmesi ise Kuşadası Belediyesinin öncelikli hedefleri arasında.
Yıldırım ve Aslanlar Caddesinde başlatılacak sokak sağlıklaştırma çalışmaları, önümüzdeki yıllarda etaplar halinde Kaleiçinden Dağ Mahallesine ulaşan merdivenli sokakları da içine alacak. Böylece geleneksel kent dokusu bütüncül bir şekilde algılanabilir olacak.
Çalışmalar tamamlandığında Kuşadası, barındırdığı tüm değerleri koruyarak, arkeolojik ve kentsel mirasının tümüne sahip çıkan, değerlerini gelecek kuşaklara aktaran kendini koruyan kentler arasına girmiş olacak.
Kuşadası Belediyesi, Tarihi Kentler Birliği’nin bu yıl 13.sü düzenlenen Özendirme Yarışması’na ise üç ayrı çalışma ile katıldı: 1)Güvercinada Sur Duvarları ve İç Kale Restorasyon Uygulaması, 2)Tarihi Su Kemeri Restorasyon Uygulaması, 3) 40 ada 12 Parselde Yer Alan Tescilli Yapının Rölöve, Restitüsyon, Restorasyon Projesi (Kütüphane Binası)
TKB’nin Eylül ayında yapılacak yılın ikinci buluşmasında yarışma sonuçları açıklanacak ve ödül töreni yapılacak.
