Müze Özendirme Yarışması Sonuçları Belli Oldu

08.06.2020

Kuruluşunun 20’inci yılında, kent kimliğini tanıtacak ve yaşatacak; kentlileri de ziyaretçileri de kente yaklaştıracak; kentin, üzerine kurulduğu yaşayış, düşünce ve sanat varlıkları ile etrafını saran kültür atmosferini görünür kılacak müzelerin kurulumunu desteklemeye devam ediyor. Geçmişiyle, doğasıyla, sosyal ve ekonomik gelişimiyle kentin öyküsünü anlatan, kentlinin aidiyet duygusunu pekiştiren kent müzelerinin sayısı, kuşkusuz ki bu desteğin de etkisiyle her geçen yıl artıyor.

Her Kente Bir Kent Müzesi

Anadolu coğrafyasında müzeleri özendirmek ve geliştirmek, kurulduğu günden bu yana Tarihi Kentler Birliğinin öncelikli konu başlıklarından biri. İki farklı meclis kararıyla Birliğin önemli hedefleri arasında yer alan bu hareket, “Her Kentte Bir Kent Müzesi” sloganıyla yaygınlık kazandı. Türkiye, “kent müzeleri” kavramıyla ÇEKÜL Vakfı ve Tarihi Kentler Birliği ortaklığında sürdürülen çalışmalarla tanışmıştı. İlk kez 2011 yılında düzenlenen Samsun Buluşmasında ifadesini bulan “Her Kentte Bir Kent Müzesi” sloganı, bir kentin neden müzeye ihtiyaç duyduğu sorusunu gündeme taşıdığı gibi, sorunun yanıtını da berrak bir şekilde ortaya koydu. TKB’nin Anadolu’da müzeleri yaygınlaştırma hedefi, kaynağını kentlerimizin doğal ve kültürel envanterlerinin çıkarılması ve kent arşivlerinin gelişmesi için sağlam bir zeminin oluşturulması fikrinden alıyor. Yerel yönetimlerin mülkiyetindeki tarihi yapıların kültür alt yapısını destekleyecek doğrultuda işlevlendirilmesi, müzelerin yaygınlaştırılmasında bir diğer önemli gerekçe.

Kurulumdan İşletmeye Müzecilik

Müzelerin geliştirilmesi için önemli kazanımlara imza atan tarihi belediyelerin bu çabalarını pekiştirmek için, Tarihi Kentler Birliği, ÇEKÜL Akademi aracılığıyla kurulumundan işletmeye müzecilik eğitimlerini sürdürüyor ve bünyesindeki uzmanlar aracılığıyla her kenti kendi koşullarında değerlendirerek teknik destek veriyor. Bu ortak çaba özellikle son yıllarda belediyelerimizin müzecilik faaliyetlerine büyük ivme kazandırdı: Arşiv oluşturma ve teşhir tasarımı konularında önemli mesafeler kat edildi; kent müzeleriyle başlayan hareket, ihtisas müzeleri ile genişleyerek devam etti.

Mirası Korumanın Zorunluluğu

Tüm dünyanın salgın hastalık ve pandemi koşullarının dayattığı yeni bir yaşayış biçimini tecrübe ettiği şu günlerde, öncelikler sıralaması bireysel ve toplumsal düzeyde değişti, değişmeye devam ediyor. Ancak kültürel mirası korumak, bir öncelik olarak varlığını sürdürüyor. İnsanların kitleler halinde, yaşadıkları kentlerle ilişkilerini asgaride tuttukları haftalar boyunca da, kültür mirası, aidiyet hissinin korunmasında önemli bir etken oldu. Hem kentliler hem de o kentlerin kültür mirasını tanıyan komşu kentlerin, ülkelerin insanları miras değerlerini ortak bir hassasiyetle sahiplendi.

TKB Müze Özendirme Yarışmasının 4’üncüsü, tüm dünyanın içinde bulunduğu bu sıra dışı şartlar altında gerçekleştirildi. Tarihi kentler, Müze Özendirme Yarışmasına pek çok faaliyetin zorunlu olarak askıya alındığı böylesi bir dönemde hazırlandı ve güç şartlar altında katılım gösterdi. Bu, kültürel mirasın korunmasının bir lüks değil, temel bir ihtiyaç olduğunu gösteren önemli gelişmelerden biri.

Bu yıl TKB Müze Özendirme Yarışmasına 16 belediyeden, farklı alanlarda 18 müze katıldı. 15 Mayıs 2020 tarihinde, internet üzerinden toplanan Seçici Kurul, projeleri değerlendirdi; müzelerin başarılı ve geliştirilmeye açık yönleriyle ilgili görüşlerini belirterek ödüllerin dağılımına karar verdi. Ahmet Erdönmez başkanlığında toplanan Seçici Kurul Aziz Elbas, Kibele Eren, Sezer Cihan, Yeşim S. Dizdaroğlu ve Y. Metin Keskin’den; Danışma Kurulu ise Prof. Dr. Metin Sözen, Ahmet Onur Altun ve Alp Arısoy’dan oluştu. Değerlendirmede 6 temel kriter gözetildi:

Mekân kalitesi; müzenin içinde bulunduğu yapının mekânsal niteliği, mekânın korunması ve yeniden işlevlendirilmesi aşamasında yapılan çalışmalar, yapının kent kimliği ile ilişkisi ve planlama kurgusu dikkate alındı.
Arşiv ve araştırma çalışmaları; müzenin arşivinin oluşturulma şekli, koleksiyonlarının niteliği, arşivinin bilimsel araştırmaları ne ölçüde yönlendirebilecek güçte olduğu ve yapılan yayınlar bu kapsamda ele alındı.
Sergileme kurgusu; müzenin koleksiyonunu ziyaretçilerine aktarırken kullandığı iletişim dili, sergi düzeni, yapılan seçki ve kullanılan sergi ara yüzü, bu kriter altında değerlendirildi.
Sosyal gücü; müzenin bir kültür mekânı olarak halkla kurduğu ilişki, bu bağlamda değerlendirildi. Müzede verilen eğitimler, destekleyici faaliyetler, düzenlenen etkinlikler, program ve her şeyden önemlisi içinde bulunduğu kentin sosyal yaşamına olumlu etkisi bu kapsamda dikkate alınan kriterler oldu.
Kentle ilişki; müzenin kentin bütüncül kurgusu ve koruma çalışmalarıyla ilişkisi değerlendirildi; müzenin, kentte ne ölçüde bir kamusal odak olarak var olduğu sorusu irdelendi.
Süreç yönetimi; müzenin açılması ve yönetimi süreçlerinde karşılaşılan zorluklara karşı yenilikçi yaklaşımların ne ölçüde geliştirilebildiği, bu kriter kapsamında ele alındı.

Bu yıl, içinde bulunduğumuz şartlar da göz önünde tutularak, yarışmaya katılan müzelerin ziyaret edilememesinden dolayı, seçici kurul tarafından yapılan değerlendirme sonrasında, her bir müzenin kendi bağlamı içinde değerlendirilmesine karar verildi ve ödüller 10 farklı kategoride toplandı: Göç Müzesi, Kent Müzesi, Kent Tarihi Müzesi, Kent Belleği ve Arşiv Müzesi, Yaşam Kültürü Müzesi, Milli Mücadele Müzesi, Sanayi Müzesi, Sanat ve Edebiyat Müzesi, Denizcilik Müzesi ve Maket Müzesi.

Müzelerin, birbirlerinden farklı alanlardaki başarılarının teşvik edilmesi, bu başarılarıyla diğer yerel yönetimlere örnek gösterilmeleri, ülkemizdeki müzecilik faaliyetlerinin güçlendirilmesinde geliştirilmeye açık noktaların destekleyici bir yaklaşımla eleştirilmesine oy birliğiyle karar verildi.

Yerel yönetimler tarafından kentin ortak hafızası ve kültürel kimliğine ilişkin konuları kendi alanlarında gören ve bu bilinçle yapılan tüm çalışmalar, desteklenmesi gereken hareketlerdir. Seçici kurul her yerel yönetimin kendi kaynakları ölçüsünde katkı sunduğu bu harekette, tüm müzelerin kendi deneyimi ve yerel sorunları aşmada geliştirdiği yaklaşımları; başka benzer girişimlerin önünü açacak, onlara örnek olacak tecrübeler olarak değerlendirdi.

TKB Müze Özendirme Yarışması, isminde de vurgulandığı gibi müzeler arasında rekabeti değil, iyi örnekleri özendirmeyi hedefliyor.

GÖÇ MÜZELERİ