Türkiye’de Yeni Gündem: Endüstri Mirası

Emeğin ve üretimin sembolü endüstri mirası yapıları, Tarihi Kentler Birliği’nin 2008 yılında Kocaeli’de düzenlediği seminerde ilk kez konuşulmuştu. Gelecek on yıl hedeflerinde endüstri mirasını gündemde tutmayı hedefleyen TKB, bir dönemi anlatan bu önemli mirası yılın son Buluşması’nda da konu etti. Eyüp Buluşması, seminerin ruhuna yakışır bir üretim merkezinde, Feshane’de yapıldı.

Eyüp Belediyesi’nin ev sahipliğinde yapılan TKB Buluşması’na Birliğin yönetimi, Danışma Kurulu, üye belediyelerin temsilcileri, ÇEKÜL Vakfıyöneticileri ve temsilcileri, Çorum Valisi Nurullah Çakır, Muğla Valisi Fatih Şahin, Safranbolu Kaymakamı Gökhan Azcan ve çok sayıda davetli katıldı. Eyüp Belediye Başkanı İsmail Kavuncu’nun açılış konuşmasıyla başlayan Buluşma’da, ÇEKÜL Vakfı ve TKB Danışma Kurulu Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen, TKB ve Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Asım Güzelbey de birer konuşma yaptı.

Güzelbey, sanayi devriminin etkilerinden bahsederek konuşmasına başladı. İstanbul ve civarındaki endüstri mirası yapılarına dikkat çekerek Feshane gibi restore edilerek yeniden yaşamaya başlayan yapıların artmaya başladığına söyledi: “Çürümeye başlayan bu önemli yapıları gelecek kuşaklara aktarmak bizim görevimiz. Geçen aylarda TKB’nin on yıllık çalışmalarını Şanlıurfa Buluşması’nda gözden geçirip, yeni on yılın hedeflerini belirlemiştik. Ardından ilk defa yaptığımız Trakya Bölge Toplantı’sıyla hedeflerimize uygun adımlar attık. Bu nedenle de bölge toplantıları önemli ve devam edeceğiz. Ayrıca TKB olarak havza boyutunda eğitim kurumları açmaya karar verdik. İçinde eğitim yapılabilecek mekânlara ihtiyacımız var. Bunlardan ilkini Antep’te açıyoruz. Prof. Dr. Metin Sözen Eğitim ve Kültür Evi’nin açılışı Ocak ayında yapılacak.”

Konuşmaların ardından, Eyüp Belediye Başkanı İsmail Kavuncu, Kocaeli Üniversitesi Mimarlık Fakültesi öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Gül Köksal, Aksaray Belediye Başkanı Nevzat Palta, İzmir Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı ve ÇEKÜL İzmir temsilcisi Fügen Selvitopu ile Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Altepe’nin sunumlarından oluşan oturum yapıldı. Toplantıda, Haliç havzasındaki endüstri mirası yapıları, Aksaray Azm-i Milli Un Fabrikası, Bursa Merinos Tekstil Sanayi Müzesi, İzmir Havagazı Fabrikası ve Türkiye'den dünyadan pek çok ensdüstri mirasını koruma, yeniden işlevlendirme başlıkları gündeme geldi. 

Sunumların ardından Prof. Dr. Metin Sözen ve TKB Danışma Kurulu Üyesi Oktay Ekinci birer değerlendirme konuşması yaptı. Sözen, üniversitelerin birikimlerini yerel yönetimlerle paylaşmaları gerektiğini vurgulayarak, uygulamaya yönelik projelerde ortak çalışılması gerektiğini söyledi. Endüstri mirasının korunması için yerel yönetimlerin çaba harcadığını ancak bürokratik sorunlar nedeniyle işlerin yavaş ilerlediğini söyleyerek, yeni kurulan bakanlıklarda çalışanların alanında uzman olmalarının, koruma çalışmalarında kaybedilecek vaktin olmadığının altını çizdi. Sözen “aklın yolu bilgi ve bilinçten geçer” diyerek sözlerini bitirdi.

Ekinci ise üç önemli noktaya dikkat çekti: “Koruma Kurulları, sanayi mirasının hangi ilkeler doğrultusunda tescil edileceğini bilmiyor. Bu onların bilgisizliğinden kaynaklanmıyor, mevzuattan kaynaklanıyor. Endüstri mirası, ülkenin kalkınma çabalarının mirasıdır. İlgili bütün bakanlıkların bu mirasa sahip çıkması ve yerel yönetimlere destek vermesi gerekir. Endüstri yapılarını korumak, sivil mimari örneklerini korumak kadar kolay değildir. Devlet desteği şarttır. Ulaştırma Bakanlığı, Enerji Bakanlığı, Sanayi Bakanlığı bu mirasın korunması için, bütçelerinden pay ayırarak en büyük desteği vermekle yükümlüdür. Endüstri mirasının korunması binayı koruyup içini lokanta yapmak değildir. Koruma, üretim ve emek geçmişinin geleceğe aktarılması yönünde olmalıdır.”

Seminerin ardından, Eyüp Sultan Camisi ve Meydanı, Santral İstanbul ile Rahmi Koç Müzesi incelendi.