TARİHİ KENTLER BİRLİĞİ’NİN 2008 YILI KORUMA ÖDÜLLERİ SAHİPLERİNİ BULDU

Tarihi kentlerin yerel yönetimlerini bir araya getiren Tarihi Kentler Birliği, kentsel, kültürel ve doğal mirasın bir Ortak Miras anlayışıyla korunması ve yaşatılması amacıyla 2000 yılında kuruldu. 2001 yılından bu yana da, bugün sayıları 239’a ulaşmış bulunan üye belediyeler arasında, tarihi kent dokularını ve kültürel mirası koruma ve yaşatma doğrultusunda üretilen projeleri ve uygulamaları özendiren ve ödüllendiren bir yarışma düzenlemekte. “Proje” ve “Uygulama” başlıkları altında iki farklı kategoride düzenlenen Tarihi Kentler Birliği Özendirme Yarışması, tarihi-kentsel-arkeolojik-doğal değerlere ilişkin koruma bilincini yaygınlaştırmayı, koruma çalışmalarına nitelik kazandırmayı ilke ediniyor.

Kültürel birikim ve değerlerin, süreç içinde farklılaşan değerlerle bütünleşerek yaşanabilir çevreler yaratılmasını hedef alan yarışmaya 2008 yılında, “Proje” ve “Uygulama” alanlarında 26 belediye toplam 43 çalışmayla katıldı. Uzun süren inceleme, değerlendirme ve raporlama çalışmalarının ardından, jüri olarak görev yapan TKB Danışma Kurulu üyeleri, Tarihi Kentler Birliği merkezi olan Şerifler Yalısı’nda yaptığı toplantıda katılımları değerlendirerek Koruma Ödülü alacak belediyeleri belirledi ve TKB Encümeni’nin değerlendirmesine sundu.

Koruma Ödülleri, 22-24 Mayıs 2009 tarihlerinde TKB Beşiktaş Buluşması sırasında yapılacak bir tören ve sergi açılışıyla sahiplerine verilecek.

Ödül alan belediyeler;

Prof. Dr. Metin Sözen Koruma Büyük Ödülü
•İzmir Büyükşehir Belediyesi – “Kemeraltı Anafartalar Caddesi” ve “İzmir Havagazı Fabrikası Restorasyon ve Çevre Düzenleme” Uygulama Projeleri

Süreklilik Ödülleri
•Gaziantep Büyükşehir Belediyesi
•Tarsus Belediyesi
•Osmangazi Belediyesi

Proje Ödülleri
•Altındağ Belediyesi (Ankara) – “Ulucanlar Merkez Kapalı Cezaevi Müze, Kültür ve Sanat Merkezi Dönüşüm Projesi”
•Konak Belediyesi (İzmir) – “Kavaflar Çarşısı” ve “Saadet Mirci Evi” Projeleri
•Kozan Belediyesi (Adana) – “Kozan Kalesi Çevre Düzenlemesi”
•Tokat Belediyesi – “Sulu Sokak Kentsel Tasarım Projesi”
•Odunpazarı Belediyesi (Eskişehir) - “Kurşunlu Cami Sokak ve Mücellit Sokak, Sokak Sağlıklaştırma Projesi”

Uygulama Ödülleri
•Antalya Büyükşehir Belediyesi – “Tarihi Kültürel Merkez”
•Çanakkale Belediyesi – “Çanakkale Belediyesi Kent Müzesi ve Arşivi”
•Kuşadası Belediyesi (Aydın) – “Kaleiçi Mevkii ve Barbaros Hayrettin Paşa Bulvarı Sokak Sağlıklaştırma” ve “Çalıkuşu Evi Restorasyon Uygulaması”
•Selçuklu Belediyesi (Konya) – “Zazadin Han Restorasyon Uygulaması”
•Ödemiş Belediyesi (İzmir) - “İbrahim Hakkı Ayvaz Kent Müzesi ve Bedia Akartürk Sanat Müzesi” ve “Yıldız Oteli ve Keçecizade Hanı”
Bu değerlendirmeler dışında kalan, ancak her biri üstün nitelikte proje ve uygulamalarıyla dikkat çeken Şehitkamil, Niksar, Talas, Kars, Bergama, Manisa, Uşak, Malazgirt, Kütahya, Çanakkale, Kadıköy, Şanlıurfa, Birgi, Manisa ve Develi belediyeleri de, kentlerinin kültürel değerlerinin korunup yaşatılmasına yaptıkları katkılarından dolayı teşekkür belgesi aldı.

Ödül Gerekçeleri

METİN SÖZEN KORUMA BÜYÜK ÖDÜLÜ

•İZMİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ
İzmir’in arkeolojik, tarihsel ve sosyo-kültürel kimliğinin simgesi niteliğindeki Kemeraltı’nın omurgasını, aynı zamanda Konak Meydanı ile Agora arasında bağlantı aksını oluşturan Anafartalar caddesini ele alan “Kemeraltı Anafartalar Caddesi” projesi, kent merkezinin kültürel mirasını bütüncül bir yaklaşımla değerlendirmektedir. Projenin, İzmir Büyükşehir ve Konak Belediyesi’nin ortak katkıları ve çalışmalarıyla gerçekleştirilmesi ve İl Özel İdaresi fonlarıyla ve bölge esnafının desteği sağlanarak doğru kaynak kullanımı ile katılımcı bir anlayışla sürdürülmüş olmasıyla da dikkat çekmektedir. “İzmir Havagazı Fabrikası Restorasyon ve Çevre Düzenleme” projesiyle de, değerli bir endüstri mirası günümüze kazandırılmış, sosyal ve kültürel amaçlı kamusal mekânlara dönüştürülmüş, çevre düzenlemesiyle kentle bütünleştirilmiştir. Her iki projeyle İzmir Büyükşehir Belediyesi Metin Sözen Koruma Büyük Ödülü’ne uygun görülmüştür.

TARİHİ KENTLER BİRLİĞİ SÜREKLİLİK ÖDÜLLERİ

•GAZİANTEP BELEDİYESİ
2005 yılından bu yana kentin kültürel varlıklarını kamu-yerel-sivil-özel birlikteliklerle ve bütüncül bir yaklaşımla ele alarak kentin güncel yaşamına dahil eden Gaziantep Büyükşehir Belediyesi yarışmaya “Bey Mahallesi Sokak Sağlıklaştırma Projesi” ve “Bayaz Han Restorasyonu ve Kent Müzesi Tanzimi” olmak üzere iki projeyle katılmıştır. “Bey Mahallesi Sokak Sağlıklaştırma Projesi”, modern kent alanı içindeki geleneksel mimari dokunun yaşatılmasını, mahallenin bir çekim merkezi haline getirilerek turizm potansiyelinin artırılmasını hedeflemektedir. “Bayaz Han Restorasyonu ve Kent Müzesi Tanzimi” ise, tarihi hanın restore edilerek Kent Müzesi olarak düzenlenmesi sonucunda somut ve somut olmayan kültür mirası bir arada değerlendirmekte, Gaziantep’in yöresel el sanatlarının ve yaşam kültürünün sergilendiği bölümleri, eğitim ve sosyal amaçlı alanlarıyla, çağdaş ve yaşayan müzecilik anlayışına başarılı bir örnek sunmaktadır.

•OSMANGAZİ BELEDİYESİ:
2000’li yıllar boyunca Bursa Osmangazi’nin zengin kültürel mirasını koruma ve canlandırma yönündeki çalışmalarıyla dikkat çeken Osmangazi Belediyesi, yarışmaya iki proje ile katılmıştır. “Seyyid Usul Tekkesi Kültür Merkezi” projesi 15. yüzyıla tarihlenen harap durumdaki bir tarihi yapıyı yeniden ayağa kaldırarak kültür merkezine dönüştürmesi, halkın kültürel ihtiyaçlarına yönelik kamusal bir mekân yaratması açısından önemli bir örnektir. “Ördekli Hamamı” projesi de, tarihi İpek Yolu üzerinde bulunan Bursa’nın Osmanlı dönemine ait en büyük hamamını günümüze kazandırması ve çok amaçlı bir kültür merkezi yaratması bakımından değer taşımaktadır.

•TARSUS BELEDİYESİ
Son yıllarda kentin tarihi varlıklarını korumaya yönelik çeşitli çalışmalarıyla süreklilik sergileyen Tarsus Belediyesi “Makam-ı Daniyal Camisi Restorasyon ve Ek Bina Mimari Tasarım Projesi” ile yarışmaya katılmıştır. Kutsal bir ibadet mekânını özgün yapısıyla korurken aynı zamanda arkeolojik mirasın sürekliliğini bir müzede somutlaştıran çağdaş bir mimarlık tasarımını gözler önüne seren proje, kent tarihindeki katmanlaşma sürecini günümüze taşımaktadır. Kazı çalışmalarının; Mersin Üniversitesi, Mersin Müze Müdürlüğü ve Adana Koruma Bölge Kurulu tarafından Belediye ile birlikte yürütülüyor olması da önemsenmelidir.

TARİHİ KENTLER BİRLİĞİ PROJE ÖDÜLLERİ

•ALTINDAĞ BELEDİYESİ
“Ulucanlar Merkez Kapalı Cezaevi Müze, Kültür ve Sanat Merkezi Dönüşüm Projesi”, 1925 yılına tarihlenen Erken Cumhuriyet dönemi mimari özelliklerini içeren bir yapıyı ele alması ve Türkiye’de kültür merkezi ve müze olarak işlevlendirilen cezaevlerinin ilk örneklerinden biri olması nedeniyle “proje ödülü”ne uygun görülmüştür.

•KONAK BELEDİYESİ
Günümüzde hâlâ canlı bir ticari merkezi olan 1929 yapım tarihli “Kavaflar Çarşısı” projesiyle, “çarşı” anlayışının sürdürülmesine yönelik nitelikli bir restorasyon örneği sergileyen, “Saadet Mirci Evi” projesiyle de mülk sahibi tarafından Belediye’ye bağışlanan yapıyı onararak “Toplum Eğitim Merkezi”ne dönüştüren Konak Belediyesi “proje ödülü”ne uygun görülmüştür. Kaybolmakta olan tarihi yapıların özgünlüğünün korunarak onarılması, İl Özel İdaresi Fonundan yararlanılarak kaynakların kamusal işlevler için kullanılması, kent mekânının bütüncül değerlendirilmesine örnek oluşturmaktadır.

•KOZAN BELEDİYESİ
“Kozan Kalesi Çevre Düzenlemesi”, günümüzde seyrek rastlanan bir uygulamayla, tarihsel ve doğal değerleri korumak amacıyla, alanı kontrol altına almayı hedeflemekte, Kilikya Manastırı bölgesinin günlük açık kullanımlara da olanak tanıyan bir arkeolojik açık hava müzesi olarak düzenlenmesini içermektedir. Ayrıca Kozan Kale’sinin eteğinde 1903 tarihli bir yapıyı ele alan “Yaverin Konağı (Butik Otel) Restorasyonu” ve “Aşağı Çarşı, Yukarı Çarşı ve Hoşkadem Cami Meydan Düzenlemesi” uygulamaları da, projenin bütüncül bir yaklaşımın eseri olduğunu göstermektedir.

•ODUNPAZARI BELEDİYESİ
Yıllardır sürdürülen tarihi ve kültürel mirası bütüncül bir yaklaşımla koruma ve yaşatma çabalarının bir devamı niteliğinde yorumlanabilecek “Kurşunlu Cami Sokak ve Mücellit Sokak, Sokak Sağlıklaştırma Projesi” ve “Atlıhan El Sanatları Çarşısı Uygulaması” ile yarışmaya katılan Odunpazarı Belediyesi, gerek tarihi dokunun kurtarılmasına öncelik vermesi, gerekse el sanatlarının yaşatılması ve çarşı anlayışının sürdürülmesini sağlaması nedeniyle ödüle uygun görülmüştür.

•TOKAT BELEDİYESİ
“Sulu Sokak Kentsel Tasarım Projesi”, bir kentin ilişki ve iletişim adına en önemli kamusal alanlarından ve ateşleyicilerinden olan meydan anlayışını canlandırması ve bölgedeki tarihi eserlerin yer aldığı Sulu Sokak ve çevresinin tarihi dokusunun bu meydan etrafında bütünlük sergileyerek korumaya yönelik olması nedeniyle ödüle uygun bulunmuştur.

TARİHİ KENTLER BİRLİĞİ UYGULAMA ÖDÜLLERİ

•ANTALYA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ
Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin “Tarihi Kültürel Merkez” projesi; meydan, kamu yapıları, kale ve surlar, mahalle ve sokaklar, okul, ticari merkez ve çarşılar, yat limanından oluşan çok çeşitlilik sergileyen bir alanda geniş kapsamlı ve bütüncül bir çalışma olarak dikkat çekmektedir. Antalya Mimarlar Odası ve Belediye işbirliğiyle hayata geçirilen uygulama, kentteki uzman oda ve kişilerden ve ülke çapında uzmanlardan oluşan komisyon ve komitelerin denetim, danışmalık ve koordinasyonunda katılımcı bir yaklaşımla yürütülmüştür.

•ÇANAKKALE BELEDİYESİ
“Çanakkale Belediyesi Kent Müzesi ve Arşivi” uygulaması, harap durumda bulunan tarihi bir yapının restore edilerek Kent Müzesi ve Arşivi olarak işlevlendirilmesi, kültürel mirasın sürekliliğinin sağlanması, yapının özgünlüğünün korunarak olumlu bir mimari ifadeyle kente kazandırılmasını içermektedir.

•KUŞADASI BELEDİYESİ
17. yüzyıl Öküz Mehmet Paşa Kervansarayı, Türk dönemine ait en eski dini mimarlık örneği olan Kaleiçi Camisi ve kale surları gibi kent dokusunun en önemli öğelerinin bulunduğu bir alanı ele alan “Kaleiçi Mevkii ve Barbaros Hayrettin Paşa Bulvarı Sokak Sağlıklaştırma” çalışması, kent kimliğine olduğu kadar turizmin gelişmesine ve esnafın ekonomik düzeyine katkı sağlamayı da hedeflemektedir. Projelendirme aşamasında Üniversite öğretim üyeleri, sivil toplum kuruluşları ve öğrencilerle işbirliği yapılması da katılımcı arayışlar açısından başarılı bir örnektir. “Çalıkuşu Evi Restorasyon Uygulaması” da, Kuşadası’nın geleneksel mimarisini yansıtan bir Osmanlı Dönemi yapısının İl Özel İdaresi desteğiyle restore edilerek, kültürel ve sosyal etkinlikler için hizmet verecek şekilde düzenlenmesi ve kent belleğine olan katkısı bakımından önemsenmelidir. Yıllardır olumsuz yapılaşma ve özensiz imar uygulamalarından zarar gören kentte, elde kalan tarihi doku ve eski sokakların kurtarılması projelerine öncelik vermesi nedeniyle Kuşadası belediyesi ödüle uygun görülmüştür.

•ÖDEMİŞ BELEDİYESİ
İki çalışmayla yarışmaya katılan Ödemiş Belediyesi’nin “İbrahim Hakkı Ayvaz Kent Müzesi ve Bedia Akartürk Sanat Müzesi” uygulaması, sahipleri tarafından belediyeye bağışlanmasından bir 19. yüzyıl evinin kent müzesi olarak değerlendirilmesi, eski yapıların restorasyonuna örnek oluşturması ve doğru bir restorasyon gerçekleştirilmiş olması açısından başarılı bulunmuştur. “Yıldız Oteli ve Keçecizade Hanı” çalışması ise, tarihsel olarak birbirini bütünleyen bir konumda bulunan otel ve hanın restorasyonu ve işlevlendirilmesi, kentin tarihsel alanlarını ekonomik ve sosyal açıdan canlandırmasının yanı sıra, benzer yapılar için de özendirici bir örnektir. Her iki uygulama da, Ödemiş Belediyesi’nin Arasta ile başlayan restorasyon ve iyileştirme çalışmalarına yeni bir ivme kazandıracaktır.

•SELÇUKLU BELEDİYESİ
Selçuklu Dönemine ait bir Anadolu Ortaçağ mimarisi örneğinin restore edilerek günümüze kazandırılmasını sağlayan, ciddi bir araştırmaya dayanan ve bilimsel ve duyarlı yaklaşımları içeren özellikleriyle dikkat çeken “Zazadin Han Restorasyon Uygulaması” “uygulama ödülü”ne uygun görülmüştür. Ayrıca Selçuklu Belediyesi’nin yarışmaya katılan diğer 3 projesi olan “Karataş Cami Restorasyonu”, “Sille Tarih ve Kültür Projesi” ve “Tarihi Eserler Envanter Çalışması” da, bütüncül bir koruma yaklaşımını yansıtmaktadır.