Sanayileşme Serüvenimizin Tanıkları: Endüstri Mirası

Yakın zaman öncesine kadar, değişimin hızı ve yeni teknolojiler karşısında verimliliklerini yitiren sanayi yapıları ile araç gereç ve donanımları unutulmaya terk edildi. ÇEKÜL bu unutulmaya yüz tutan endüstri mirası yapılarının çağdaş kentlerle ilişkilendirilerek kentlilerin ihtiyaçlarına cevap verecek biçimde yeniden düzenlenerek yaşatılması konusunda çalışmalar yapıyor. Temsilcilerinin desteğiyle yürüttüğü envanter çalışmaları, yurt çapında endüstri mirası örneklerimizin korunması ve yaşatılması çalışmalarının ilk aşamasını oluşturuyor. Harita hazırlanması, fotoğraf ve eskiz yarışmaları, sergiler, geziler ve yayınlarla kamuoyunda ilgi ve sahiplenme uyandırılması da bu çalışmaların hedefleri arasında yer alıyor. Ayrıca endüstri yapılarının restore edilerek yeniden işlevlendirilmesi için, Tarihi Kentler Birliği üyesi yerel yönetimlerle işbirliği yapılıyor. Bu çalışmalar doğrultusunda, Mayıs 2009'da Sivas Teknik Lisesi ve Endüstri Meslek Lisesi Mobilya, Dekorasyon ve Metal Bölümü atölyeleri ÇEKÜL’ün katkılarıyla restore edilerek Sivas Arkeoloji Müzesi olarak hizmete açıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Uşak Valiliği, Uşak Belediyesi, ÇEKÜL Vakfı işbirliğiyle süren Devlet Demiryolları Uşak Tren İstasyonu ve çevresinin kültür ve sanat merkezine dönüştürülmesi çabaları ise sürüyor.

Ex-change: İstanbul-Marsilya: Endüstri mirasını görünür ve anlaşılır kılmak projesi

ÇEKÜL, endüstri mirasının korunarak yaşatılması ve kent yaşamına katılması için bilinç ve duyarlılık yaratmak amacıyla 2011 yılının Mart ayında başlayan  “İstanbul-Marsilya: Endüstri mirasını görünür ve anlaşılır kılmak” başlıklı bir proje geliştirdi. Proje, Marsilya’da bulunan Bureau des compétences et désirs (Yetenekler ve İstekler Ofisi) ile birlikte yürütüldü. Sivil Toplum Diyaloğu-İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Hibe Programı kapsamında hazırlanan proje, İstanbul-Marsilya arasında yüzyıllardır devam eden bağların güçlendirilmesinin yanı sıra, pek çok kentte gözden çıkarılan endüstri mirasının kent kimliği için önemine dikkat çekti.   

Fotoğraf: Serkan Taycan

Hasanpaşa Gazhanesi/İstanbul

Proje kapsamında sergi, ışık enstelasyonu, bir kitap ve eğitim çalışmaları gerçekleştirildi. Proje, küratörlüğünü Ruşen Aktaş’ın yaptığı, Serkan Taycan’ın İstanbul ve Marsilya’da çektiği, iki kentin endüstri mirası yapılarının izlerini süren fotoğraflarının yer aldığı kendisi de bir endüstri mirası olan Şişhane’deki Hamursuz Fırını’nda açılan sergi ile başladı. Sergide yer alan eserler Dr. Ahmet Sezgin ve Ruşen Aktaş tarafından yayına hazırlanan kitapta da yer alıyor. Proje kapsamında, endüstri mirasının kentte görünürlüğünün artması amacıyla, enstalasyon sanatçısı Bertrand Ivanoff tarafından Üsküdar’daki Kâgir Değirmen Bostan binasının cephesi Mart ve Nisan ayları boyunca ışıklandırıldı. Kentlilik ve koruma bilincinin oluşturulması için Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Mimarlık ve Güzel Sanatlar Fakültesi ile Bahçeşehir Üniversitesi Mimarlık Fakültesi öğrencileriyle, Bertrand Ivanoff önderliğinde bir dizi atölye çalışması gerçekleştirildi.  

Ayrıca, ÇEKÜL Eğitim birimi tarafından Mart ve Nisan ayları boyunca kent ve endüstri mirası ilişkisini kurmak ve toplumda bilinç ve farkındalık yaratmak için İstanbul’daki ilköğretim ve ortaöğretim okullarında eğitim çalışması düzenlendi. Eğitimde, özellikle endüstri mirasının güncel hayatla ve toplumsal alanla ilişkilendirilmesi hedeflendi ve bu kapsamda, öğretmen eğitimleri için, İstanbul’un endüstri yapılarının detaylı olarak incelendiği bir eğitim kılavuzu da hazırlandı.