Kültürel Mirasın Geleceği İçin KUDEB’ler Kritik Rol Üstleniyor
Koruma Uygulama ve Denetim Büroları (KUDEB) Türkiye'nin kültürel mirasında, tarihi yapıların geleceğe taşınması ve şehirlerin kimliğini koruması için büyük bir sorumluluk üstleniyor. Bu önemli birimin daha etkin hale getirilmesi amacıyla ÇEKÜL Vakfı öncülüğünde ve Balıkesir Büyükşehir Belediyesi desteğiyle 13 Kasım'da Ayvalık'ta "KUDEB'leri Yeniden Şekillendirmek: Gelecek ve Fırsatlar Çalıştayı" düzenlendi.
14 Kasım 2024, Balıkesir
ÇEKÜL Vakfı Genel Sekreteri Ilgın Sözen, Balıkesir Büyükşehir Belediyesi Kent Tarihi ve Tanıtımı Daire Başkanı Koray Karabulut, İzmir Büyükşehir Belediyesinde KUDEB’in kurucusu ve çalıştay Koordinatörü Dr. Muammer İreç, ÇEKÜL Eğitmeni Mimar H. Bülent Baykal ve çok sayıda KUDEB temsilcisinin katıldığı etkinlikte, KUDEB'lerin karşılaştığı zorluklar ve çözüm önerileri masaya yatırıldı. ÇEKÜL Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen ise çalıştaya mesajı ile destek verdi.
Çalıştayda konuşan ÇEKÜL Vakfı Genel Sekreteri Ilgın Sözen, Türkiye'nin kültürel mirasını koruma hedefiyle çıktığı yolda 35. yılını kutlamaya hazırlandıklarını belirterek, Vakfın aradan geçen yıllarda çok büyük projelere imza attığını söyledi. Sözen ‘’Vakfımız, 400’ün üzerinde kent müzesinin kurulmasına katkı sağlarken, binlerce kent yöneticisine bu alanda eğitimler verdi. Türkiye’deki birçok tarihi eserin Kültür ve Turizm Bakanlığı ile beraber UNESCO Dünya Mirası Listesine girmesi için çaba harcadı. Kentlerin tarihi belleklerini canlı tutarak turizm ve yerel kalkınmaya destek veren bir ekosistem oluşturduk. Bu sayede müzelerimizin de katkısı ile 1.3 milyar dolarlık ekonomik katkı sağladık. 7 Ağaç Ormanları Projesi ile 4 milyondan fazla fidanı toprakla buluşturduk. Tarihi Kentler Birliğinin kurulmasına öncülük ettik ve ÇEKÜL Akademi eğitimleri ile 15 yılda yüzlerce yerel yönetim paydaşımıza eğitim verdik. Geçen hafta ise çok önemli bir projenin ilk adımını attık; Küçük Menderes Havzası Belediyeler Birliğinin kurulması için çalıştay düzenledik. Yel kayadan toz alır, 35. yılımıza gençleşerek ve yenilenerek giriyoruz. Biliyoruz ki, kurulduğumuz günlerdeki koşullarla bugünküler aynı değil. Yapay zekâ çağında sadece geleneksel yöntemlerle hareket edemeyiz. O yüzden CEKÜLGPT projemizi başlattık.’’ diye konuştu.
Kültürel mirasın korunmasında KUDEB’lerin kritik bir öneme sahip olduğunu belirten Sözen; Bu birimlerin de yeniden yapılanması ve günümüzün ihtiyaçlarına göre şekillenmesi gerektiğini belirterek, “İlerleyici bir anlayışla yeni bir modele ihtiyaç var. Bu yeni model, Prof. Dr. Metin Sözen’in oluşturduğu ÇEKÜL’ün yıllarca emek verdiği yapıyı referans alarak, günümüzün koşullarına ve belediyelerin ihtiyaçlarına uygun olarak geliştirilmelidir ve bir kültürel miras yönetimi oluşturulmalıdır.” dedi.
KUDEB’lerin yaklaşık 20 yıldır aynı mevzuatla yönetildiğini ifade eden Sözen, bu yapının daha etkin çalışabilmesi için gerekli adımların atılması gerektiğini söyledi. Sözen ‘’İl özel idareleri bünyesinde 12, belediyeler bünyesinde ise 57 KUDEB birimi bulunuyor. Bu sayının güçlenerek artırılması yönünde desteklerimizi vermeye devam edeceğiz. Ayrıca, ÇEKÜL Vakfı olarak değişen koşullara uygun olarak KUDEB'lerin görev ve yetkilerini düzenleyen mevzuatın güncellenmesi gerektiğini düşünüyoruz. Kültür ve Turizm Bakanlığı, belediyeler, il özel idareleri ve STK’lar arasındaki işbirliğini artırmalıyız. KUDEB'lerin çalışmaları hakkında toplumun daha fazla bilinçlendirilmesi ve kültürel mirasın korunmasına yönelik farkındalık yaratılması gerekiyor.’’ şeklinde konuştu.
KUDEB’ler daha etkin olmalı
Balıkesir Büyükşehir Belediyesi Kent Tarihi ve Tanıtımı Daire Başkanı Koray Karabulut ise yaptığı konuşmada ÇEKÜL Vakfı ile 2017 yılından bu yana işbirliği yaptıklarını belirterek, KUDEB çalıştayının bu işbirliğini daha da derinleştireceğini söyledi. Karabulut ‘’ Balıkesir'de kültürel mirasla ilgili bilgilerimiz hala çok sınırlı. Bir tarihi miras veri sistemi üzerinde çalışmalarımız devam ediyor. KUDEB’lerin işleyişinin daha verimli hale gelmesi bu açıdan bizlere de büyük katkı sağlayacak’’ dedi.
İzmir Büyükşehir Belediyesinde KUDEB’in kurucusu ve çalıştay koordinatörü olan Dr.
Muammer İreç ise kültürel miras yönetiminde KUDEB’lerin ana aktör olması gerektiğini ifade etti. İreç ‘’KUDEB’lerin işleyişinde büyük sorunlar var.
Yeni bir perspektif geliştirmek için saha deneyiminden yararlanmalıyız. Yasal ve yapısal sorunlar mutlaka giderilmeli’’ diye konuştu.
Çalıştayda konuşan ÇEKÜL Vakfı Eğitmeni Mimar Bülent Baykal ise KUDEB’lerin işleyişinin daha verimli hale gelmesi için tüm aktörlerin bir araya gelerek çözüm üretmesi gerektiğini belirterek ‘’ Yerel yönetimler kültürel mirasla ilgili daha fazla sorumluluk almalı. KUDEB’ler birbiri ile iletişimi güçlendirilmeli ve deneyimler paylaşılmalı.” diye konuştu.
Çalıştayın sonuçları hazırlanarak bir rapor olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı ve T.C Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına sunulacak ve kamuoyuyla paylaşılacak.,
ÇEKÜL Hakkında
ÇEKÜL (Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı) ülkemizin doğal ve kültürel varlıklarını korumak amacıyla 1990 yılında Prof. Dr. Metin Sözen öncülüğünde kuruldu.
Kuruluşundan bu yana doğa-kültür-insan arasındaki yaşamsal uyumun savunucusu oldu. ÇEKÜL, “Doğa ve Kültürle Varız” sloganıyla hayata geçirdiği proje ve programlarla, en küçük yerleşmeden ülke bütününe açılan bir koruma yaklaşımı benimsedi.
Kültürel dokunun korunarak geleceğe aktarılması için koruma amaçlı kent planları hazırlanmasını, tarihi mahallelerin, geleneksel çarşıların korunmasını, sivil mimari örneklerinin restore edilerek yeni işlevler kazanmasını, kent meydanlarının yeniden canlanmasını, kent müzeleri ve arşivlerinin kurulmasını sağladı.
Ülkenin dört bir köşesindeki küçüklü büyüklü kentte koruma hareketini, koruma seferberliğine dönüştürerek tarihi dokunun çağdaş kentle ilişkilendirilmesine, kentlere kültür ve doğa öncelikli bir gelecek vizyonu kazandırılmasına öncülük etti.
Doğal doku kaybolmaya başladığında insanın yaşam alanının tükendiği, kültürel mirasını yitirmeye başladığı bilinciyle hareket ederek toprağı, yeşili korumak ve çoğaltmak için İstanbul’da başladığı ağaçlandırma çalışmalarını Anadolu’nun her karışına yaydı.
ÇEKÜL, Anadolu kentlerindeki yerel yöneticilerin, üniversitelerin, sivil toplum kuruluşlarının, girişimcilerin ve halkın; kentlerinin benzersiz doğal ve kültürel birikiminin farkına varması, bu değerli birikime sahip çıkması için yol göstermeye devam ediyor.
Anadolu kentlerinde bıraktığı kalıcı izlerle her zaman danışılan, yol gösteren, güvenilen; gönüllü temsilcileri ve uzman kadrolarıyla doğal ve kültürel mirasın korunması taleplerine yetişmeye çalışan bir sivil toplum kuruluşu.
ÇEKÜL VAKFI hakkında daha fazla bilgi için:
