Kentsel Tasarım Rehberleri Akademi Gündeminde
Tarihi kentler, kentsel koruma çalışmalarında “tasarım rehberleri” ile yol alıyor. ÇEKÜL Vakfı Kent Çalışmaları, sürdürdüğü işbirliklerinde ve TKB toplantılarında tasarım rehberleri hakkında bilgi vermeye devam ediyor.
Tarihi Kentler Birliği üyeleri için hazırlanan Kentsel Koruma Eğitimleri Güz Dönemi takviminde yer alan “Koruma Alanları İçin Kentsel Tasarım Rehberleri” başlıklı eğitim, 21-23 Kasım tarihlerinde ÇEKÜL Kent Çalışmaları Koordinatörü, mimar Alp Arısoy tarafından verildi. Şerifler Yalısında yapılan eğitime Fatih, Eyüpsultan, Yıldırım, Sarıyer belediyeleri ile Muğla, Balıkesir ve Samsun büyükşehir belediyeleri katılım gösterdi. Ülkemizde kentsel tasarım rehberlerinin hazırlanmasına altyapı oluşturabilmek için yaklaşım, uygulama ve teorik arka planın tartışılmasına olanak sağlayan eğitim, Kadıköy Belediyesi Kentsel Tasarım Müdürlüğünden şehir plancısı Batuhan Akkaya’nın, Kadıköy Belediyesi tarafından hazırlanan kentsel tasarım rehberi süreci hakkındaki deneyim paylaşımıyla başladı.
Eğitim, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesinden Prof. Dr. Güzin Konuk’un kentsel tasarım rehberlerinin kentler için neden gerekli olduğu, dünyadaki gelişmeler ve Türkiye’nin hangi aşamada bulunduğu ana hattı üzerinden yaptığı konuşmayla devam etti. Konuk, konuşmasında, 2016 yılında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından MSGSÜ’ye teslim edilen kentsel tasarım rehberleri araştırma projesi kapsamında yapılan arama konferansının içeriğine de değindi. Projenin 1 yılda tamamlandığını ve Bakanlık tarafından tüm Türkiye’ye dağıtıldığını hatırlatan Konuk, kentsel tasarım rehberlerinin insan odaklı bir kent modeli sunduğunu ve kentliyi kamusal alanla buluşturduğunu, dolayısıyla kentliye daha çok sosyalleşme imkânı sunan modeller olduğunu belirtti.
Eğitimin bir diğer sunumunu MSGSÜ’den Dr. İnci Olgun yaptı. Kentsel tasarım rehberleri kapsamındaki uygulamaları aktaran Olgun, üniversitenin pek çok paydaş kurumla birlikte sürdürdüğü kentsel tasarım projelerini anlattı. Galata Bölgesi Kentsel Tasarım Projesi ile Kastamonu Küre/Ersizlerdere Köy Tasarım Rehberleri Projeleri, dikkat çekici örnekler arasındaydı.
Eğitim, Alp Arısoy’un sunumuyla devam etti. Kentsel tasarım rehberlerinin kentsel koruma sürecinin işleyişinde ve korumanın sürekliliğinde önemli bir işlevi olduğunu vurgulayan Arısoy, bütüncül yaklaşımın önemini hatırlattı; kentlere müdahale ederken, her birinin kendi coğrafyası ve tarihsel bağlamı içinde ele alınması gerektiğini belirtti.
“Koruma Alanları İçin Kentsel Tasarım Rehberleri” eğitimi Emirgan’ın kentsel tasarım senaryosu üzerine yapılan atölye çalışması ve değerlendirmelerle son buldu.
Müzelerde Koleksiyon Yönetimi ve Sergileme
Kentsel Koruma Eğitimlerine eklenen en yeni eğitim başlığı olan “Müzelerde Koleksiyon Yönetimi ve Sergileme” eğitimi ise, 5-7 Aralık tarihleri arasında Yıldız Teknik Mimarlık Fakültesi Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nevra Ertürk tarafından verildi. Nilüfer ve Milas belediyeleri ile İzmir, İstanbul ve Adana büyükşehir belediyelerinden gelen uzmanların katılımıyla gerçekleştirilen eğitim, çağdaş müzecilik anlayışı kapsamında müzelerdeki koleksiyon yönetim politikalarının oluşturulması ve geliştirilmesi süreçlerini ve sergileme tekniklerini ele almayı, kent müzeleri ya da tematik müzeler için bir altlık oluşturmayı amaçlıyor. Eğitimde müzelerde sergileme, yöntem ve malzeme konularını anlatan Ertürk, Türkiye’de ve yurt dışında sergi tasarımı yapan şirketler; Türkiye’de ve yurt dışındaki müzelerde sergileme/sergi tasarımı bölümleri; uzman personel; hedef kitle ve ziyaretçi profili; sergileme süreci ve yöntemleri ile sergi tasarımında dikkat edilmesi gereken hususları aktardı, kent müzelerinden sergileme örnekleri verdi.
Eğitime konuk konuşmacısı olarak katılan PATTU Mimarlık firması kurucu ortağı Cem Kozar da mimarlık, kent araştırmaları, sergi ve grafik tasarım alanlarındaki üretimlerinden ve geliştirdikleri İşbirlerinden söz etti. Aralarında Pera Müzesi, İKSV, İstanbul Arkeoloji Müzeleri, MAXXI, MOMA PS1, İstanbul Modern, Koç Vakfı, V&A Müzesi, SALT gibi kurumların da bulunduğu bu işbirliği örnekleri üzerinden sergileme projeleri, içeriğin yorumlanması, içerik tasarımı ve geliştirilmesi ile bunların kullanıcı deneyimi ve mekân tasarımına dönüştürülmesi başlıklarını ele aldı.
Eğitim, 7 Aralık Cuma günü yapılan Aşiyan Müzesi ziyareti ile son buldu. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphaneler ve Müzeler Genel Müdürlüğüne bağlı olan Aşiyan Müzesi, koleksiyon yönetimi ve sergileme teknikleri kapsamında incelendi.
Restorasyon uygulama süreçlerinde hakediş
Akademi, 12-14 Aralık’ta restorasyon uzmanı İsmail Önel’in eğitmenliğinde “Restorasyon İşlerinde Hakediş Uygulamaları”; 19-21 Aralık’ta yüksek mimar ve restorasyon uzmanı Y. Metin Keskin eğitmenliğinde “Tarihi Yapı-Yeni Yapı İlişkisi; İşlevlendirme” eğitim başlıklarıyla programına devam etti ve bu son iki eğitim ile Kentsel Koruma Eğitimleri Güz Dönemini tamamladı.
Eyüpsultan, Kocasinan, Sarıyer, Urla ve Talas belediyelerinin eski eser restorasyon ihale süreçleriyle ilgilenen personelinin katıldığı “Restorasyon İşlerinde Hakediş Uygulamaları” eğitiminde, restorasyon işlerinin vazgeçilmez öğelerinden biri olan hakediş uygulamaları hazırlık süreci, karşılaşılan zorluklar ve iyi bir hakedişte olması gereken özellikler bağlamında ele alınıyor. Önel, yönetmelik ve şartnameler, hakediş dosyasında olması gereken evraklar; restorasyon uygulama işinin süresi, bedeli, restorasyon şantiye kontrolörlüğünün raporu, inşaat, elektrik, mekanik ve nakliye işlerine ait imalatlar, fotoğraf albümü vb. bilgilerin yer aldığı dokümanlara ait bilgiler verdi, şantiye denetimlerinde karşılaşılan ve sık yapılan hataları örnekler üzerinden anlattı. Eğitim, genel değerlendirme ve sertifika töreninin ardından program sona erdi.
Tarihi Şerifler Yalısında tarihi yapıların işlevlendirilmesi üzerine
Fatih, Eyüpsultan, Simav, Kartal, Sarıyer belediyeleriyle İstanbul Büyükşehir Belediyesinden gelen uzmanların katıldığı “Tarihi Yapı-Yeni Yapı İlişkisi; İşlevlendirme” eğitimi kültürel miras niteliği taşıyan yapıların günümüz koşullarına göre değerlendirilmesi, işlevlendirilmesi ve tarihsel çevrenin koruma/kullanım dengesi gözetilerek güncel kent yaşamına katılması başlıklarına ve yeni yaklaşımlara odaklandı. Y. Metin Keskin, eğitim kapsamında katılımcılara kuramsal restorasyon tarihçesi ve gelişim süreci hakkında bilgiler verdi; 19. ve 20. yüzyıllarda John Ruskin, Viollet-le-Duc, Camilla Boito, G. Giovannoni gibi bilimsel restorasyon kuramcıların eski eser restorasyon konusundaki farklı yaklaşımlarını aktardı. Restorasyon konusunda uluslararası sözleşmelere değinen Keskin, özellikle Atina Kartası, Venedik Tüzüğü ve İCOMOS Bildirgesine gönderme yaparak Türkiye’deki koruma sürecinin gelişiminden ve yasal mevzuattan söz etti. Koruma yöntemleriyle ilgili genel bilgiler veren Keskin, işlevlendirmenin koruma yöntemlerinden biri olduğunu belirtti; günümüz koşullarında yapıldıkları dönemdeki işlevini sürdüremeyen han, kervansaray, medrese, kışla binası, kale, cezaevi gibi yapıların kültürel yapılara, konaklama alanlarına dönüştürüldüğünü hatırlattı. Tarihi yapıların yeni yapılar ve eklemelerle ilişkisine yönelik tasarım yöntemlerinin de bir tartışma konusu olduğuna değinen Keskin, her eserin kendi bağlamında ele alınması gerektiğini vurguladı. Türkiye’den Mardin Sakıp Sabancı Kent Müzesi işlevendirme örneğini veren Keskin, eski bir kışla olan yapının dönüşümü ve ek yapıyla değerlendirilmesi projesinin sürecini aktardı.
Eğitim kapsamında Haliç’te kurulduğu 1911’den 1983’e dek kente elektrik sağlayan ve Osmanlı Devletinin kent ölçekli ilk elektrik santrali olan Silahtarağa Elektrik Santralinin korunması ve işlevlendirilmesiyle Türkiye’de kültür-sanat alanında bugüne kadar gerçekleştirilmiş en kapsamlı dönüşüm projelerinden biri haline gelen Santralistanbul’u ziyaret eden katılımcıların yapının tarihi, işletilmesi, faaliyetleri ve güncel etkinlikleri konusunda bilgiler alındı; Santralİstanbul’un yakın zamanda dijital bölümü kamuya açılacak olan arşiv bölümü de gezildi.
ÇEKÜL Akademi Kentsel Koruma Eğitimleri, Bahar Programı ile devam edecek. Programın detayları Mart ayı içinde www.tarihikentlerbirligi.org adresinden yayınlanacak.
