Elazığ'da Adım Adım Koruma
ÇEKÜL Vakfı Elazığ Temsilcisi Mustafa Balaban önderliğinde gönüllü bir ekip, Elazığ’da koruma faaliyetlerini yakından takip ediyor. Yoğun kültür mirası kasaba, köy demeden yerinde inceleniyor, envanterler güncelleniyor, yetkililer harekete geçiriliyor.
Akademisyenler, geleneksel mimariyi incelerken bölgede bulunan Orta Çağ yapılarının da izini sürüyor
Tarihi ve kültürel mirası kadar coğrafi konumuyla da ilgi çeken bir kent Elazığ. Yukarı Fırat Havzasında bulunan kent, havzasının tüm güzelliklerini barındırıyor. Ancak bununla birlikte heyelan ve depremler, kenti olumsuz etkiliyor.
ÇEKÜL Vakfı Elazığ Temsilcisi Mustafa Balaban, heyelan nedeniyle büyük bölümü afet bölgesi ilan edilen Maden ilçesine saha araştırmasını sürdürüyor. Hasar gören cami, köprü ve sivil mimarlık örneklerinin tespit edilmesi ve korunması için çalışıyor. Maden ve yakın çevresi, 18 tescilli kültür varlığına ev sahipliği yapıyor. Saha araştırmasıyla birlikte tescilli kültür varlıklarının sayısının artması hedefleniyor. Kayseri Erciyes Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Remzi Aydın ve Fırat Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Korkmaz Şen’ın katılımıyla sürdürülen çalışmaların bir yıl içinde tamamlanması ve Maden Kültür Varlıkları Envanteri adı altına derlenmesi öngörülüyor. Dr. Korkmaz Şen, Baskil’de bulunan tarihi ve kültürel varlıkların tescili ve tarihi mezarlıklar üzerine de çalışıyor. Özellikle Muşar, Kaleköy, Masara ve Şeyh Hasan Köyü mezarlıklarındaki çalışmalar, ÇEKÜL Vakfı Elazığ Temsilciliği destekleriyle ve Baskil Kaymakamlığıyla koordinasyon içinde sürüyor.
Elazığ, 2020 yılına bir depremle girmiş, kentte yaşamı kaybedenler olmuş ve yapılarda hasar meydana gelmişti. Depremden sonra, Harput başta olmak üzere, Hüseynik ve Sivrice ilçelerinde kültür varlıklarının korunması yönündeki çalışmalar hızlandırıldı. ÇEKÜL Vakfı Elazığ Temsilci Mustafa Balaban, hasar gören sivil mimarlık örneklerinin restorasyon süreçlerini yakınan izliyor. Yeditepe Üniversitesi Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayşe Gülçin Küçükkaya ise, öğrencileriyle birlikte depremden sonra Elazığ’da yapılacak konutlar için projeler hazırladı. Araştırma bu noktada genişleyerek başta Harput olmak üzere Palu ve Sivrice’yi de kapsayan bir geleneksel mimarlık araştırmasını da beraberinde getirdi. Akademisyenler, bu kentlerdeki geleneksel mimariyi incelerken bölgede bulunan Orta Çağ yapılarının da izini sürüyor..
Yeditepe Üniversitesi Mimarlık Bölümü öğretim üyeleri ve lisans üstü öğrencileri, bunun yanı sıra Harput dış sur ve kapılarının tasarımları üzerine de yoğun olarak çalışıyor. Yaklaşık bir yıl içinde tamamlanması öngörülen çalışmayı Elazığ Belediyesi ve Ticaret Odası destekliyor.
Eski adıyla Habab, bugünkü adıyla Ekinözü Köyünde bulunan yıkılmaya yüz tutmuş Meryem Ana Kilisesinin restorasyon projesi Kovancılar Belediyesi tarafından hazırlandı; kurula sunuldu. Elazığ Müze Müdürlüğü, Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu ve Elazığ Valiliğinin ortak çalışmasıyla iç temizliği ve projelendirilmesi yapılan 1200 yıllık kilisenin restorasyonu devam ediyor.
Elazığ’da koruma gündeminin bir diğer maddesi, Hazar Gölündeki batık kentin korunması ve turizme kazandırılması. Gölün su seviyesinin düşmesiyle ortaya çıkan batık kent ve kilise adası, Hazar Gölünün güney kıyısında yer alıyor. Arkeolojik ve doğal sit alanı olan kent, 2,5 kilometrelik bir alana yayılıyor.
Elazığ Ticaret ve Sanayi Odası (ETSO) bünyesinde kent arşivi ve kütüphanesi de çalışmaları devam eden projeler arasına. Yaklaşık 200 kitabın yanı sıra, devlet arşivleri ile kütüphanelerinde kentle ilgili bulunan 10 bine yakın evrak, ETSO arşivine eklendi.
Kentte adım adım sürdürülen koruma çalışmalarından bir diğeri de Pertek Kaymakamlığı ve Belediyesi ile ortak sürdürülmesi planlanan “Suyla Gelen Kültür ve Taşınan Kültürel Varlıklarımız” konulu panel. Pandemi koşulları nedeniyle ertelenen panel ve ödül töreninin 2021 Turizm Haftasında düzenlenmesi planlanıyor.
Elazığ, başta Harput olmak üzere Fırat Vizyon Planının alanda çalışıldığı kentler arasında yer alıyor. Tarihi Kentler Birliğinin havza boyutunda koruma ve gelişme yaklaşımıyla kurguladığı Fırat 2023: Vizyon ve Eylem Planı başlıklı çalışma kapsamında Elazığ, Tunceli, Malatya, Adıyaman, Şanlıurfa, Gaziantep, Kilis, Osmaniye ve Hatay kentlerinde çalıştaylar düzenlenmiş, etkileşim ve paylaşım ana temaları üzerinden yerelin beklentileri ve gençlerin tasarım perspektifi odağa alınmıştı. Çalışmaya Tarihi Kentler Birliği web sitesinden ulaşmak mümkün.
