SİNAN'I DOĞDUĞU KENTTE ANDIK

bu haberi fotoğraflı bir şekilde okumak için lütfen http://www.sinanasaygi.com/etkinlik.asp?action=detay&haberID=15 adresini tıklayınız.

9 Nisan’da yine Ağırnas’taydık. Mimar Sinan’ı, doğduğu Ağırnas’ta, 419. ölüm yıldönümünde andık. Bu sefer onun doğduğu evin açılışına da katıldık. Ağırnas’ta yere düşen taşlardan birini daha yerine koymanın verdiği mutlulukla yazıyoruz bu yazıyı.

8 Nisan 2007 Pazar sabahı hareket ettik İstanbul’dan... Bu yıl geçen yıllara göre daha kalabalıktık. “Mimar Sinan Eserleri Gezi Haritaları”nın her aşamasında bizlere büyük destek veren Atlas Dergisi neredeyse tüm ekibiyle bizimleydi... Mimar Sinan Eserleri İstanbul Gezi Haritası çıktığı günden beri Sinan’a Saygı Projesi’ni izleyen, TRT-2’de haftaiçi her gün yayımlanan Rengahenk programını hazırlayanlar ve Yeni Mimar Gazetesi’nin üyeleri bizimleydi…

Pazar günü boyunca Ağırnas’ı gezdik. Ertesi gün yapılacak törenler için Ağırnas Belediyesi personeline yardım ettik. Grubumuz, İstanbul’dan Kültür Üniversitesi’nden gelen birinci sınıf öğrencilerinin katılımıyla daha da büyüdü. Prof. Dr. Mehmet Küçükdoğu başkanlığındaki öğrenciler kısa sürede anma töreni için hazırladıkları afişleri bitirdiler ve onarılan eski ilkokul binasının ikinci katına astılar. Artık Ağırnas Belediyesi ve ÇEKÜL Kapadokya Bölge Temsilciliği olarak kullanılacak eski ortaokul binasının duvarları İstanbul’dan getirdiğimiz Mimar Sinan eserleri fotoğraflarıyla donatıldı. Bu güzel fotoğraflar Aytunç Akad,
Metin Keskin, Görkem Kızılkayak, Gökhan Tan ve artık aramızda olmayan Mehmet Gülbiz’e ait. Gönüllü destekleri için teşekkür ederiz.

Ertesi gün açılış konuşmalarıyla başladı… Ev sahibi olarak Ağırnas Belediyesi Başkanı Mehmet Osmanbaşoğlu hoşgeldiniz dedi konuklarına… Ağırnas Belediyesi düğün salonu hınca hınç doluydu konuşmalar sırasında. Mimarlar Odası Genel Başkanı Bülend Tuna, ÇEKÜL Vakfı Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen, Kültür ve Turizm Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürü Orhan Düzgün ve Kayseri Valisi Osman Güneş’in kısa açılış konuşmalarının ardından yaklaşık sekiz yıllık bir çalışmanın sonucu olan Mimar Sinan Evi’nin açılışı yapıldı. Açılışta ÇEKÜL’ün 2003 yılından bu yana Kayseri’de de sürdürdüğü “Kentler Çocuklarındır Kültürel Eğitim Programı”na katılan Talas, Ağırnas ve Kayseri’den elliye yakın Kültür Elçisi de hazır bulundu.

Buradan yeni ilköğretim binasının açılışına geçildi. Okulun bahçesinde bulunan “Ağırnas Taş Ustası Yetişme Projesi”nin atölyesi gezildi. 9 Nisan’ın son açılışı 1911 yılında yapılan eski ilkokul binasındaydı. Artık bu güzel bina Ağırnas Belediyesi ve ÇEKÜL Vakfı Kapadokya Temsilciliği’nin kullanımında.

Günün sonunda 5-7 Nisan 2007 tarihleri arasında eğitimlerini tamamlayan Kayserili yirmi kültür elçisine sertifikaları Mimarlar Odası Genel Başkanı Bülend Tuna, ÇEKÜL Vakfı Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen, Kültür ve Turizm Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürü Orhan Düzgün ve Kayseri Valisi Osman Güneş tarafından verildi.

Ağırnas’ın öyküsü

“Ağırnas” ve “Mimar Sinan” odaklı bir dizi tasarım-uygulama-tanıtım çalışması yaklaşık yedi yıldır birbirini izledi. Belirlenen hedefler ve yöntemler doğrultusunda tüm kurum-kuruluş-kişiler desteğe çağrıldı. Bu arada Mimar Sinan’ın torunlarının oturduğu ev ve çevresinin değerlendirilmesi gündeme geldi. Kayseri eski valisi Nihat Canpolat, onarım-işlevlendirme çalışmalarını başlattı ve desteğini sürekli kılarak, çalışmaların anlamlı bir bütünlüğe ulaşmasının yolunu açtı. 2000 yılı, bir bakıma bu coşkulu çabaların dönüm noktasıydı. Bu projelere sürekli katkısı nedeniyle, 2002 yılında Tarihi Kentler Birliği’nin “Başarı Ödülü” nü de alan Ağırnas Belediye Başkanı Mehmet Osmanbaşoğlu’nun yerel-ulusal alanda yarattığı olumlu etki ve yaygınlık, Ağırnas’taki çalışmaların zeminini oluşturdu. 

Bu başlangıç döneminde, bir dizi katılıma dayalı, yerleşmenin bütününe yönelen gelişme dikkati çekti. Önce Erciyes Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nin bu dönemdeki dekanı, ÇEKÜL Vakfı’nın Kayseri Temsilcisi Prof. Dr. Hüseyin Yurtsever’in başkanlığında, Ağırnas’ın “koruma amaçlı” planına başlandı.

Böylesi çabaların yoğunlaşmasına ivme kazandıran  Kayseri eski valisi Nihat Canpolat, bir süre “Ağırnas Ortaokulu” olarak kullanılan yapıyı belediyeye, gençlere ve kadınlara yönelik meslek edinme merkezine dönüştürmesi için verdi. Çalışmalar hâlâ bu mekânda yoğun bir biçimde devam etmektedir.  Bunu, yapımı 1911 yılında tamamlanan eski “Ağırnas İlkokulu”nun, Belediye Başkanlığı ve Kapadokya’daki doğal-tarihsel-kültürel mirasın araştırmaları için merkez olarak yeniden düzenlenmesi izledi. ÇEKÜL Kapadokya Bölgesi Koordinatörlüğü burada çalışmalarına başladı. Burada Tarihi Kentler Birliği’nin bölgedeki üyeleri için de bir eşgüdüm mekânı olarak değerlendirilme şansı yaratıldı. Çevresiyle birlikte onarılan bu yapıyla Ağırnas, çok yönlü çalışmalara ortam bulmuş oldu. Ağırnas Belediyesi, ÇEKÜL Vakfı ve MSGSÜ Heykel Bölümü’nün katılımıyla, 2006 yılında yapılan heykel çalışması sayesinde ilkokul binasının bahçesi, bir açık hava müzesine gidecek yolda, Sinan eserlerinin yorumlarını içeren heykellerle farklı bir anlam kazandı.
 
Herkesin ilgiyle izlediği bu girişimlerin aralıksız sürmesini sağlayan Ağırnas Belediyesi, “değişimin işareti” bir dizi uygulamayı yaşama geçirmeye başladı. “Agios Prokopios Kilisesi”ni çatısını onarıp sağlıksız ortamından arındırarak, çevrede bulunan tarihi malzemelerin güvenlik altına alındığı, altında çıkan yeni buluntularla birlikte çok farklı bir mekân haline dönüştürdü. Bitişiğindeki bina da onarılarak çok amaçlı bir sosyal merkez olarak düşünüldü. Önündeki alan ise Prof. Dr. Afet İnan anısına yeniden düzenlenerek parka dönüştürüldü.

Sinan’ın çocukluğunun geçtiği Akbin Deresi çevresinde gün ışığına çıkarılan “Yeraltı Kenti” önünde, Mimar Sinan’ın kızının adının verildiği “Neslihan Parkı” düzenlemesi yapıldı. Değirmenlerin yer aldığı vadinin yolu, doğa yürüyüşlerine uygun hale getirildi. Bu arada Ağırnas’ın ana girişi yeniden düzenlenerek “Prof. Dr. Metin Sözen Bulvarı” olarak adlandırıldı. Mimar Sinan belgelerinde adı geçen “Ağa Pınarı”, “Sinan Pınarı”, “Karagöz Çeşmesi”, halk arasında “Mimar Sinan Hamamı” olarak bilinen yapı, tarihi mezarlığın duvarları, yeniden değerlendirmeye alındı.

Ve bu süreçte ÇEKÜL Vakfı’nın, yerleşmenin doğal-tarihsel-kültürel tüm varlığının korunması hedefine uygun olarak, Yrd. Doç. Dr. Suat Çabuk, özverili çabalarını kesintisiz sürdürdü. Böylece Mimar Sinan için düzenlenecek “Müze Ev”, onun Ağırnas’a bıraktığı yapıtlarıyla birlikte, sağlıklı bir bütünün parçası olduğu vurgulanmaya çalışıldı.

2006 yılında koruma amaçlı planın hazırlıklarına devam edildi. ÇEKÜL’ün Kayseri Temsilciliği görevini, Prof. Dr. Hüseyin Yurtsever’in Safranbolu’da Karaelmas Üniversitesi’nde görev alması nedeniyle üstlenen Yrd. Doç. Dr. Suat Çabuk başkanlığında yürütülen kent ölçeğindeki çalışmalara, Erciyes Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi ve Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nden otuzu aşkın şehir bölge planlama bölümü öğrencisi katıldı. Ağırnas’taki tüm hanelere girilerek bilgiler toplandı ve analizler yapıldı.

Bu uzman çalışma devam ederken ÇEKÜL’ün eğitim birimi, on yedi Ağırnaslı çocukla, bir başka önemli proje için bir araya geldiler. “Kentler Çocuklarındır” başlığı altında ÇEKÜL’ün 2003 yılında başlattığı kültürel eğitim programını bitiren Ağırnaslı çocuklar, 15 Temmuz 2006’da Ağırnas’ın “kültür elçisi” sertifikalarını aldılar. Bu başlangıç etkisini gösterdi. Kentler Çocuklarındır Eğitim Programı, Tarihi Kentler Birliği’nin de gündemine geldi. Aynı zamanda Tarihi Kentler Birliği Başkanı görevini de yürüten Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Özhaseki’nin destekleriyle, eğitim programı Nisan 2007 içinde Kayseri’de sürdürülüyor.

Müze ev

Diğer yerleşme yerlerine örnek olmak üzere Ağırnas’da başlatılan bu projeler, ÇEKÜL Vakfı Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen’in yürütücülüğünde, “çok yönlü, geniş katılımlı” bir çerçeve içinde belirlenen hedeflere, tutarlı bir biçimde yol almaya devam ediyor. 2000’li yıllara kadar boş, etrafı yer yer yıkılmış, toprakla dolu olan  Mimar Sinan’ın torunlarının evi ve çevresiyse, girişimin çıkış noktası için il özel idaresi tarafından ailesinden, Ahmet Öztaş’tan satın alınmış, hemen ardından Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredilmiş, bakanlık 2002 yılında onarılmak üzere Güntaş Şirketi’ni görevlendirmişti. Bu şirketinin ortaklarından, yakında yitirdiğimiz Halit Menzilcioğlu’nun çok yönlü bakış açısı ve restoratör mimar Nüvit Bayer’in özenli-özverili çabalarıyla, çalışmanın büyük bir bölümü tamamlandı. Geriye kalan bölüm ise Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın mali desteği ve Ağırnas Belediyesi’nin inanılmaz gayreti sayesinde bitirildi. Bu bir anlamda çevresinin yeniden düzenlenmesi, sokakların aydınlatılması ve anlamlı bir bütünlüğe kavuşturulmasını birlikte getirdi.

Mimar Sinan ailesinin oturduğu, bugün onarıma bitirilen evin  orta katı 1939, üst katıysa 1951 yılında tamamlanmış, bu görünen yapının altındaysa Roma, Bizans, Selçuklu, Osmanlı dönemlerinin izleri birbirlerine karışmakta, birbirini izlemekte. Böylesi birliktelik, farklı bambaşka bir etki yaratmakta, değişik yorumlara ve bilgilere gereksinim göstermekte.

Ağırnas’ın yerleşim ilkelerine, özellikler içeren doğal dokusuna bu açıdan bakıldığında, taşın öne çıktığı, taş ağırlıklı bir yapının yerleşmenin bütününe egemen olduğu görülür. İki katlı taştan evlerin, dar sokakların büyük bir uyum içinde birbirine bağlandığı Ağırnas, aynı zamanda bu görünümüyle, çevredeki diğer yerleşmelerle ortak değerleri paylaşmakta. Bizlerin, “dokunun bütününü koruma, ayrıntıları yitirmeden yaşatma” ilkemize uygun sağlam ipuçları, burada varlığını henüz  saklıyor. Mimar Sinan’ın çağları aşan kimliğiyle de, verilen koruma kararı, sürekliliğe dönüşme umudu taşıyor. Türkiye’nin farklı coğrafyalarındaki üniversitelerin özellikle mimarlık, şehircilik, tarih, sanat tarihi, arkeoloji gibi bölümlerinin, gezi, yaz okulları ve farklı programlarla yerleşmeyi araştırma istekleri, daha şimdiden Ağırnas’ı bir kültür-tarih-sanat merkezi haline dönüştürmeyi başlamış gözüküyor.