GELECEĞİNİ ARAYAN DENİZLİ, TARİHİ YOL AYRIMINDA: DENİZLİ YOL HARİTASI 2010-2023
Denizli kentinin 1980’lerden bu yana sürdürdüğü tekstil odaklı kalkınma hamlesinin gölgesinde kalan ve bugüne dek değerlendirilmeyi bekleyen çok yönlü potansiyeli ve bu potansiyelin refaha dönüştürülmesine yönelik çözüm yolları, 8 Temmuz 2009 günü çok katılımlı bir toplantıda ele alındı. Kentin geleceğini çok boyutlu bir stratejik yaklaşımla planlayan ve onüç yıllık bir süreci hedef alan Yol Haritasıyla Denizli, yeni bir geleceğe doğru tarihi bir adım attı.
Denizli’nin Geleceği İçin Kamu-Yerel-Sivil-Özel İşbirliği
Denizli Valiliği’nin desteği ve Denizli Belediyesi’nin girişimleriyle; il özel idaresi, il genel meclisi, Pamukkale Üniversitesi, meslek ve esnaf odaları, işadamları, spor ve turizm dernekleri, çevre vakıfları, müze ve kültür müdürlerinden oluşan kentteki 74 kurumun temsilcilerinin içinde yer aldığı Danışma Kurulu, uzunca bir süredir kentin geleceğine yönelik stratejik planlama arayışını sürdürmekteydi. Mart ayında yaklaşık 100 temsilcinin görev aldığı dört komisyon kurulmuş, 3,5 aylık yoğun ve hızlı bir çalışma sonucunda Denizli Yol Haritası tamamlanmıştı.
8 Temmuz 2009 günü yapılan toplantıda Denizli’nin Geleceği – Yol Haritası çalışması, Denizli Valisi Yavuz Erkmen, Denizli Belediye Başkanı Nihat Zeybekçi ve Yol Haritası’nın yapılandırılmasına emek veren ÇEKÜL Vakfı Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen ve Yönetim Kurulu üyesi Faruk Göksu tarafından kamuoyuna tanıtıldı. Denizli Milletvekilleri Emre Salih Erdoğan ve Mithat Ekici de toplantıda hazır bulundular. Pamukkale Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Fazıl Necdet Ardıç ve Doğu Akdeniz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ruşen Keleş uzmanlık birikimleriyle katkıda bulundular. İstanbul Ekonomi Basını’ndan Dünya Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Osman Arolat, Dünya Gazetesi Yazarı Dr. Rüştü Bozkurt, Milliyet Gazetesi Ekonomi Müdürü İbrahim Ekinci toplantıda ifadesini bulan inanca, iradeye ve katkı zenginliğine tanıklık ettiler.
7T ve Kent Sapanı
Denizli’nin Geleceği – Yol Haritası 2010-2023, kent ekonomisi, kültürel değerler, dönüşüm-yenileme ile ekonomik, mekânsal ve toplumsal bütünleşme ana başlıklarını içeren bir Kentsel Gelişim Strateji Çerçevesi oluşturmayı hedefliyor. Kentteki tüm paydaşları ortak vizyon doğrultusunda buluşturan Kentsel Gelişim Strateji Çerçevesi, etkili bir kentsel yapılanma ve tutarlı bir gelişim politikası doğrultusunda stratejik hedefler ve eylem alanlarını belirliyor. Denizli’yi, ekonomik kaynakları ve teknik altyapısı güçlü, sosyal yapısı bütünleşmeye yatkın bir kente dönüştürmeyi, bulunduğu havzadaki komşu illerle birlikte kaynaklarını, olanak ve hizmetlerin paylaşıldığı bir ağ yapı içinde uluslararası rekabet ortamında güçlü kılmayı amaçlıyor.
Denizli’nin karşı karşıya bulunduğu sorunlu alanlar ve sahip olduğu fırsatlar ve güçlü yanlar karşı karşıya getirildiğinde, kentin coğrafyasının sunduğu tarım, doğa, sanayi, tarih ve kültür, turizm alanlarındaki bereket, başta sanayi alanında göstermiş olduğu beceri ve çeşitli alanlarda elde ettiği birikimin geleceğe dönük bir atılıma kaynak oluşturduğu gözler önüne seriliyor. Tekstilin, tarımın, yakın çevredeki antik kentlerin, tarihi ve kültürel zenginliğin, jeotermal kaynakların, dünyanın sayılı rezervlerden olan travertenlerin, ülke genelinde sahip olduğu nüfus oranına göre en yüksek sayıdaki sivil örgütlerin ve kurumsal birliklerin ekonomik gelişmenin yaratılması için önemli fırsatlar sunduğu görülüyor.
7T Modeli
Denizli Yol Haritası, “Tarih, Tekstil, Turizm, Termal, Turizm, Traverten ve Teknoloji” den oluşan 7 T modelinin içerdiği fırsatların yönetilmesi için; Ekonomi, Kültür/Turizm, Gelişim/Dönüşüm ve Bütünleşme ana temalarına yönelik dört temel stratejik hedef üzerine kurgulanıyor.
Ankara, İzmir ve Antalya karayollarının oluşturduğu sapan odağında gelişmiş bulunan Denizli kentinin geleceğe yönelik kurgusu, yeni açılımlara ve sapan üzerinde yeni odaklara gereksinim gösteriyor. Doğu ve batıda oluşturulan iki yeni yaşam koridorunun, kent merkezi omurgası ile bütünleşerek yeni bir kentsel dokunun oluşturulması için 3 eylem alanı tanımlanıyor.
Denizli Sapanı ve Yeni Açılımlar
Doğal Yaşam Koridoru: Doğuda Akhan Kervansarayı - Akvadi – Gökpınar Gölü- Üniversite - Şahintepe arası.
Kentsel Gelişme Koridoru: Batıda Hierapolis – Leodikya – Yeşilyurt – Çamlık - Üniversite arası.
Kent Merkezi Omurgası: Denizli sapanının merkezindeki üçgenin yeniden kurgulanarak, Kirişhane’nin kültür odağı, Kaleiçi’nin turizm-ticaret odağı, Hükümet Konağı ve yakın çevresinin yönetim ve kültür odağı olarak tasarlanması ve üç odağın birleşiminden oluşan üçgen alanın kentin yeni çekim merkezine dönüşmesi.
8 Temmuz Toplantısı
Belediye Sanat Merkezi’nde yapılan toplantının birinci oturumunda, Denizli Yol Haritası çalışmaları kapsamında kurulan dört komisyon yaptıkları çalışmaları tanıttılar. İkinci oturumda ise uzmanlar Denizli’nin Geleceği Yol Haritası çalışmasını değerlendirdi.
Birinci Oturum: Dört Stratejik Hedef
Oturum başkanlığını Pamukkale Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Fazıl Necdet Ardıç’ın yürüttüğü toplantının açılış konuşmasını yapan ÇEKÜL Vakfı Yönetim Kurulu üyesi Faruk Göksu, kentteki bütün kesimlerin birlikte belirledikleri “Ortak Vizyon” doğrultusunda Denizli’nin “7T”si altındaki çeşitli faaliyetlerin yeni bir yaklaşımla yönetilmesi gerektiğine dikkat çekti. Bu amaçla belirlenen dört ana Stratejik Hedef’i tanıttı ve sözü sorumlu komisyonlara verdi. “Kent Ekonomisinin Yeniden Kurgulanması” Komisyonu Başkanı Belediye Başkanı Nihat Zeybekçi, “Kültür ve Turizm Öncelikli Yeni Yaklaşımların Ortaya Konulması” Komisyonu Başkanı Belediye Meclisi üyesi Betül Kulaklı Ağanoğlu, “Dönüşüm ve Gelişimin Yeniden Kurgulanması” Komisyonu Başkanı Mimarlar Odası Denizli Şubesi Başkanı İbrahim Şenel ve “Bölgesel ve Kentsel Bütünleşmenin Sağlanması” Komisyonu Başkanı Denizli Eski Belediye Başkanı Ali Marım, çalışmalarla ilgili bilgi verdiler.
Aydın ve Uşak’la birlikte Büyük Menderes Havzası Çevre Koruma Birliği’nin bir üyesi olan Denizli’nin bölgesel dinamiklerle eşgüdüm içerisinde değerlendirilmesi gerektiği konusunda görüş birliğine varıldı. Ayrıca İzmir-Antalya arasındaki hızlı tren projesinin Denizli için çok büyük bir fırsat olduğu vurgulandı.
İkinci Oturum: Yol Haritası’nın Değerlendirilmesi
Oturum başkanlığını Dünya Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Osman Arolat’ın yaptığı ikinci oturumda, ilk söz alan Milliyet Gazetesi Ekonomi Müdürü İbrahim Ekinci, konuşmasında her kentin böyle bir çalışma yapması gerektiğini vurguladı. Çalışmadaki hedeflerle, hükümet tarafından açıklanan teşviklerin örtüşme alanlarının belirlenmesinin yararlarına dikkat çekti; iç pazar, yurtdışı pazar, göç gibi verilerin de dikkate alınmasının önemine değindi.
Dünya Gazetesi yazarı Dr. Rüştü Bozkurt, kendi kaynaklarını doğru değerlendiren bir kentin dış desteği de çekeceğine, bereketin refaha dönüşmesi için planlı kullanılması gerektiğine işaret etti. Denizli’nin jeotermal kaynaklarının topraksız seracılık için büyük bir potansiyel oluşturduğunu belirtti. Yol Haritası’nda yer alan dünyadan uygulama örneklerinin yanı sıra, sanayinin geliştirilmesi çalışmalarında Çerkezköy, Bursa, Manisa organize sanayi bölgelerinin tahlil edilmesinin yararlarına değindi. Yol haritasının, kentteki herkesi ortaklığa çağırmasının ve ayrıca bölgeyi havza olarak ele almasının da olumlu olduğunu ifade etti.
Doğu Akdeniz Üniversitesi Öğretim üyesi Prof. Dr. Ruşen Keleş konuşmasında, Yol Haritası’nda yer verilen “akıllı büyüme”, “kentsel rönesans” gibi yeni kavramlara Denizli ölçeğinde bir işlevsellik kazandırılmaya çalışıldığına değindi. Denizli’nin geleceğine “uzun vadede” ve dinamik bir süreç olarak bakılmasının, katılımcı bir yaklaşımı benimsemesinin, gelecek kuşakları önemsemesinin ve koruma/kullanma dengesini gözetmesinin raporun olumlu yanları olduğunu söyledi. Nüfus projeksiyonlarının da göz önüne alınması ve ayrıca “kurumsal yapıya” önem verilmesi gerektiğine dikkat çekerek, merkezi Denizli’de bulunan Kalkınma Ajansı’nın önemli bir katkı sağlayacağını da belirtti. Bu bağlamda havza birliklerinin önemine değindi. Bencilliğin önüne çıkan, etik değerlere önem veren çalışmalara ihtiyaç olduğunu, Pamukkale Üniversitesi’nin bu tür bir desteği verebileceğini belirtti.
Son olarak söz alan ÇEKÜL Vakfı Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen, projeye dönüşmeyen uzun tartışmaların faydasızlığına dikkat çektikten sonra, oturum konuşmacılarının aynı zamanda ÇEKÜL Valfı’nın kurucuları olduğunu da hatırlattı. Ortaya çıkan belgenin kentteki her kesimin düşüncelerini yansıttığını söyleyerek, “hemşehrilik buluşmaktır” değerlendirmesini yaptı. Benmerkezci davranışların kente fayda sağlamayacağına, herkesin elini taşın altına koyması gerektiğine işaret etti. Somut çıktılar üreterek, “bu fikre karşı çıkanları mahcup edelim” dedi. “İnsan yaşadığı yere benzer, o yerin suyuna toprağına benzer, Denizli kendisine benzesin” diyerek sözlerini bitirdi.
Tartışma ve Değerlendirmeler
Konuşmaların ardından dile getirilen katılımcı görüşleri sonucunda, Yol Haritası’nın genel bir şema teşkil ettiği, içinin projelerle doldurulması gerektiği, mevcut planlarla arasında bir eşgüdüm ortamının yaratılması gerektiği, ancak “planlama hiyerarşisi” doğrultusunda, eski planların yeni yol haritasına göre revize edilebileceği belirtildi. Projenin bir işbirliği ortaklığı tarafından yürütüleceği, finansman ve zamanlamanın bu ortaklık tarafından belirleneceği vurgulandı. Kurumlar arası eşgüdümü sağlamak amacıyla yasal düzenleme gerekebileceği, dönüşüm yasa taslağı, imar hakları transferi gibi düzenlemelerin dikkate alınması belirtildi. 3.5 ay gibi kısa bir sürede hazırlanan çalışmada eksik olan ilçe verilerinin bundan sonraki aşamada tamamlanacağı söylendi. Kent, havza, bölge ve ülke ölçeğinde belediyeler ve valiler eliyle yapılan envanterlerin ve kalifiye eleman yetiştirmek için gereken eğitim seferberliğinin önemi vurgulandı. Çalışmanın başlatılmasına öncülük eden Belediye Başkanı’nın koordinasyon görevini de yürütmesi konusunda görüş birliğine varıldı.
Denizli Belediye Başkanı Nihat Zeybekçi’nin Kapanış Konuşması
Toplantının son konuşmasını yapan Başkan Zeybekçi şunları söyledi: “Bütünleşme kararını Belediye Meclisi’nde oybirliğiyle aldık. Belediyenin oluşturduğu Danışma Kurulu, bu programın takipçisi olacak. Örneğin Belediye Meclisi’nin Bayındırlık Komisyonu, planların bu anayasaya uygunluğunu değerlendirecek. Ben siyasi birisi değilim, bu kentteki herkesin belediye başkanıyım. Uzlaşma konusunda başarılı olduk, bu odada dört oda başkanı var; bu bir kentin ortak aklıdır. Bu şemayı bütün planlara aktaracağız. Bizim görevimiz bu kentin anayasasını yazmak. Finansman bir sorun değil. Şu ana kadar yüzlerce toplantı yaptık, katılan herkese çok teşekkür ediyorum.”
Toplantı, Denizli Valisi Yavuz Erkmen’in, “25 yıldır Metin Hoca ve ekibiyle birçok çalışmada yer aldım, pek çok konuda başarılı sonuçlara ulaşmanın mutluluğunu yaşadım. Bu defa da Denizli’de başarılı bir çalışma yapacağımıza güven ve inancım tam,” sözleriyle sona erdi.