Dünya Çevre Günü: “Ekosistem Onarımı ve Yenilenmesi”

Dr. Deniz Dinçel - ÇEKÜL Bilgi Ağacı Koordinatörü

Bugün Dünya Çevre Günü! Bundan 49 yıl önce, İsveç’in başkenti Stockholm’de düzenlenen ve çevreyle ilgili ilk uluslararası toplantı olma özelliğine sahip Birleşmiş Milletler Çevre Konferansında alınan kararla 5 Haziran, çevrenin korunması konusunda dünya çapında farkındalık yaratılması ve eylemde bulunulması amacıyla “Dünya Çevre Günü” olarak kabul edildi. Her yıl belli bir temayla gerçekleşen Çevre Gününün 2021 için belirlenen teması “Ekosistem Onarımı ve Yenilenmesi”. Bu yıl Dünya Çevre Gününde “Birleşmiş Milletler Ekosistem Onarımı On Yılı” da resmen başlatılacak. Bu çerçevede hazırlanan “Ecosystem Restoration Playbook”a göz atmak isterseniz: https://unenvironment.widen.net/s/ffjvzcfldw/ecosystem-restoration-playbook  Peki, nedir ekosistem onarımı ve yenilenmesi?

Ekosistemler, dünyadaki tüm yaşamın temelini oluşturur. İnsan yaşamı da tıpkı diğer türler gibi, ekosistemlerin sağlıklı işleyişine bağlıdır. Ekosistemler ne kadar sağlıklıysa gezegenimiz de o kadar sağlıklıdır. Ekosistemler, madencilik faaliyetleri, ormansızlaşma, büyük altyapı ve inşaat projeleri, tarım alanları açmak, iklim değişikliği vb. birçok farklı nedenle zarara uğrayabilir. Ekosistemleri onarmak, yoksulluğu azaltır, iklim değişikliğini önler ve biyolojik çeşitlilik kaybının önüne geçer. Ekosistem onarımı; zarar gören ve yıkıma uğrayan ekosistemlerin iyileştirilmesinin yanında, sağlıklı ekosistemlerin korunması anlamına da gelir. Dolaysıyla onarım için farklı seviyelerde atılabilecek çok çeşitli adımlar vardır.

Ekosistem onarımı; fidan dikerek, kentlerde daha fazla yeşil alana yer vererek, yerel ve küçük ölçekli işletmeleri destekleyerek, doğayla uyumlu yaşam modellerini ve kırsal yerleşimleri koruyarak, iklim değişikliğini önlemeye yönelik politikaları hayata geçirerek ve başka birçok farklı şekilde/seviyede gerçekleşebilir. Ekosistemler için en büyük iş hükümetlere ve politika yapıcılara düşse de hepimizin atabileceği adımlar var. İşte bunlardan bazıları;

• İşe, evinin bahçesinde ya da balkonunda sebze, meyve, çiçek yetiştirerek başlayabilirsin. Özellikle hemen her gün tükettiğimiz maydanoz, tere, roka, fesleğen gibi otları ya da arıların sevdiği çiçekleri ekebilirsin. ÇEKÜL Yayınlarından çıkan Bahçecinin El Kitabı bunun için iyi bir kaynak. Kitabı; Bahcecinin_El_Kitabi.pdf adresinden ücretsiz olarak PDF formatında indirebilirsin.
• Mahallende âtıl varsa bunları belediyenin desteğini alarak küçük mahalle bostanlarına çevirebilirsin.
• Evinde, balkonunda, bahçende yetiştiremediğin ürünler için zehirsiz üretim yapan çiftçilerin olduğu gıda kooperatiflerini araştırıp üye olabilir, gıdanı bu kooperatiflerden temin edebilirsin.
• Pestisitlerin zararları konusunda farkındalık yaratmak için kurulan Zehirsiz Sofralar Ağını  http://zehirsizsofralar.org/ takip edebilir, doğa-dostu, zehirsiz tarım yöntemlerini teşvik etmek için kampanyaya bir imza da sen verebilirsin.
• İklim değişikliğine sebep olan sera gazı salımlarını önlemek için, yakın mesafelerde bisiklet kullanabilirsin. Böylece sağlığın için de bir adım atmış olursun.
• Yediğin meyvelerin çekirdeklerini çöpe atmak yerine uygun olan yerlere gömebilirsin ya da fidan dikmek için çalışan sivil toplum kuruluşlarıyla birlikte çalışabilirsin. ÇEKÜL, 7 Ağaç Ormanları Projesi kapsamında 1990 yılından bu yana 4 milyondan fazla fidanı toprakla buluşturdu. Detaylı bilgi için: https://7agac.cekulvakfi.org.tr/
• Çevre konusunda bilgini derinleştirebilirsin. Konuyla ilgili birçok kaynak mevcut. ÇEKÜL Kitaplığının doğa-dostu kitaplarına göz atmak istersen: https://www.cekuldukkan.org/orman-haftasi-kitap-seti_151.html
• Çevre eğitimi veren kişilere ve kurumlara destek olabilirsin. ÇEKÜL Bilgi Ağacı, her yıl düzenlediği yüz yüze ve çevrimiçi eğitimlerle 2 binden fazla öğrencinin doğal ve kültürel miras eğitimlerine ulaşmasını sağlıyor. Askıda Atölye ile destek olmak istersen:  https://www.cekulvakfi.org.tr/proje/cevrimici-atolyeler
• Ekosistemlere yönelik en büyük tehditlerden biri doğa-dostu olmayan, bilinçsiz ve ihtiyaç fazlası tüketim. Haydi, Dünya Çevre Gününde tüketimi azaltmak için adım at! Satın alman gereken bir ürün olduğunda kendine şu soruları sor:
  •         Kim üretiyor/yapıyor?
  •         Nereden geliyor?
  •         Doğaya nasıl bir etkisi var?
  •         Tekrar kullanılabilir ya da geri dönüştürülebilir mi?
  •         Doğa-dostu başka bir alternatifi var mı?