‘YIKIK HAMAM’DAN KÜLTÜR MERKEZİNE

Son yüzyıldır bakımsızlık nedeniyle kaderiyle baş başa bırakılan tarihi Ördekli Hamamı, Osmangazi Belediyesi’nin çabalarıyla; Kültür Merkezi olarak, Bursa’nın önemli tarihsel varlıkları arasına katıldı. Kullanım hakkı, Vakıflar Müdürlüğü’nden 20 yıllığına Osmangazi Belediyesi’ne geçen tarihi yapının restorasyonu tamamlandı. Kentin sosyal ve kültürel ihtiyaçlarını karşılayan bir mekân olarak tasarlanan Ördekli Hamamı Kültür Merkezi’nin açılışını Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay yaptı. Açılış töreninde konuşan Günay, 600 yıllık bu değerli eseri kente kazandıran Osmangazi Belediyesi’ne teşekkür etti ve “Unutulmuş eserleri gördüğümde üzülüyorum, ama Ördekli Hamamı ve benzer çalışmaları gördüğümde de büyük bir mutluluk duyuyorum. Hayat ileriye bakarak yaşanır fakat aynı zamanda hayat geçmişe bakarak anlaşılır. Bu eserler bizim değerlerimizdir, belleğimizdir” dedi.

Açılışta konuşan Prof. Dr. Metin Sözen ise, “Burada yaşanan hareketliliğin anlamı, Osmanlı başkenti Bursa’nın asıl kimliğini bulmasıdır. Bu kent kültür öncelikli kimliğini kazanacak. Bursa’da son dönemde yapılanları yakından takip ediyor ve alkışlıyorum. Bu çalışmalar sayesinde Bursa 21. yüzyılı doğru bir noktada karşılamıştır” dedi.

Osmangazi Belediye Başkanı Recep Altepe ise, Bursa’daki çalışmaların vizyonun şu sözlerle özetledi: “Bizim en büyük sermayemiz; tarihimizdir, geçmişimizdir. Burası da Bursa’nın ziynetleri arasında yer alan 600 yıllık bir eser. 100 yıldan fazla zamandır metruk bir vaziyette durduğu için yıllarca ‘yıkık hamam’ olarak anıldı. Şimdi kültür merkezi olarak şehre yeniden kazandırdık” dedi.

Açılış törenine, Bursa Valisi Şehabettin Harput, TKB Başkanı ve Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Özhaseki, Bursa Milletvekilleri, TKB Bursa Buluşması kapsamında kente gelen il ve ilçe belediye başkanları ile çok sayıda davetli katıldı.

Anadolu kültürünü ve motiflerini tuvale yansıtan eserleriyle tanınan ressam Muzaffer Akyol da Ördekli Hamamı’nın açılışında “Zamanın İzleri” konulu bir sergi açtı.

Metruk Hamam
İç içe geçmiş üç-dört aşamalı odalardan ve iki bölümden oluşan ve bu planıyla diğer Bursa hamamlarına benzemeyen Ördekli Hamamı, yapıldıktan sonra 1496 yılında kiraya verilmiş, 1620 yılında ve Cumhuriyet döneminde geçirdiği onarımlara rağmen bir bölümü bütünüyle yıkılmıştı. Bir dönem depo olarak da kullanılan hamam, 110 yıla yakın bir zamandır da metruk bir vaziyette beklemekteydi.

Kültür Merkezi Oldu
Kullanım hakkı Osmangazi Belediyesi’ne geçtikten sonra, tarihi Ördekli Hamamı’nın  restorasyonu Belediye tarafından tamamlandı ve hamam kültür merkezine dönüştürüldü. Toplam bin 900 metrekare üzerinde bin 400 metrekare kapalı alana sahip olan tarihi yapıda, biri büyük 3 sergi salonu, bir toplantı salonu ve bir de çok amaçla salon olmak üzere toplam 5 salon bulunuyor. Hamamın hol ve odaları ise; hat, ebru, minyatür ve tezhip gibi geleneksel el sanatlarının icra edilebileceği şekilde düzenlendi. Fuaye, depo, arşiv ve büfe bölümlerinin yanı sıra, otopark da yapıldı. 200 kişilik 2 büyük salon ile tiyatro oyunlarının sahnelenebileceği oditoryum tarzı bir salonun da bulunduğu Ördekli Kültür Merkezi, kafeteryaları ve diğer sosyal alanlarıyla Bursalıların kültürle iç içe soluklanabileceği bir mekan oldu.

Tarihi
Yıldırım Beyazıd döneminde (1389-1402) yapımına başlanan hamam Timur’un Bursa’yı işgal etmesinden ötürü yarım kalmış, Çelebi Mehmed devrinde bitirilmiştir. Aynı bölgede daha önce I. Murad tarafından yaptırılan Nalıncılar Hamamı’ndan sonra yapıldığı için ‘Yeni Hamam’ adını alan hamam, daha sonra hamamların çoğalması ile ‘Eski Hamam’ olarak anılmaya başlamıştır. İçindeki su havuzu ve kurna yalaklarından ötürü “Ördekli” ismini almış olması kuvvetle muhtemeldir. Dönemi itibariyle Bursa’da Osmanlı tarafından yaptırılan en büyük hamam özelliğini taşır.

Külhandan gelen dumanın, tabandan dolaştırılıp duvarlara geçirildiği bir ısıtma sistemine sahiptir. Ayrıca ısıtılan su, duvarlarda dolaştırılarak iç mekânın ısıtılmasına da katkıda bulunulmuştur.

Kadınlar ve Erkekler ana bölümlerinden oluşan hamam çifte hamam niteliğindedir. Üzeri kubbeler ile örtülmüş olan yapının duvarları üç sıra tuğla, bir sıra kesme taş ile örülmüştür. Soğukluk bölümü sekizgen, sıcaklık bölümü ise dikdörtgen plan üzerine oturtulmuştur

Bursa’yı güney-kuzey yönünde kesen en önemli ve eski caddelerden biri olan Abdal Caddesi üzerinde, tarihi İpek Yolu’na yakınlığı nedeniyle deve kervanları tarafından çok yoğun kullanıldığı ifade edilir.
 
Hamam 1855 depreminde hasar görmesinin ardında Abdal Caddesi’nin genişletilmesi uğruna kısmen yıkılmış ve günümüze değin harap bir vaziyette kalmıştır.