TKB ÖZENDİRME PROJELERİ BİR KİTAPTA TOPLANDI

Tarihi Kentler Birliği’nin 2001 yılından bu yana düzenlediği Tarihi ve Kültürel Mirası Koruma Proje ve Uygulamalarını Özendirme Yarışması’nın, ülkemizin tarihinde bir kavşak noktası olduğunu söylemek hiç de abartı olmaz. Yarışma’da her yıl sergilenen çalışmalar, ÇEKÜL Vakfı’nın yaklaşık 20 yıldır mücadelesini verdiği bir misyonun adım adım ete kemiğe büründüğünün birer somut göstergesi. Yarım yüzyıl boyunca, umursamazlık ve duyarsızlıkla yok olmaya mahkûm edilen koca bir tarihin tanıkları bir bir yeniden hayata dönüyor. Tarihi Kentler Birliği’nin üyeleri olan yerel yönetimler bu büyük uyanışın ve bilinçlenmenin öncülüğünü yapıyor.

İki yıldır yarışmaya katılan projeleri bir araya toplayarak, kültürel mirasımıza yönelik değerli katkıları kalıcı kılmayı, ülkemizin korumacılık tarihine bir belge olarak bırakmayı amaçlayan kitapların ikincisi geçtiğimiz günlerde yayınlandı. “Metin Sözen Koruma Büyük Ödülü”nün sahibi Gaziantep Büyükşehir Belediyesi başta olmak üzere, ÇEKÜL Vakfı ve Tarihi Kentler Birliği’nin ortak çabalarıyla gerçekleşen kitapta, 2007 yılı Tarihi Kentler Birliği Özendirme Yarışmasına katılan 25 belediyenin, proje ve uygulama alanında yaptığı çalışmalar yer alıyor.

Kitabın önsözünde TKB Başkanı Mehmet Özhaseki, “Tarihi ve Kültürel Mirasımız Emin Ellerde” başlıklı mesajında yarışmayı şu cümlelerle değerlendiriyor: “2001 yılında altı katılımcıyla başlayan TKB Koruma Ödülleri Yarışması’nın bugünkü sonuçları, tarihi ve kültürel mirasımızı koruma ve yaşatma serüveninde geldiğimiz noktaya ayna tutuyor. Artık yitirilmiş değerlerin ardından ağıt yakma ve sızlanma aşamasını geride bıraktığımızı, ülkenin dört bir köşesinde atılan somut adımlarla çözüm üretme, harekete geçme ve elde kalanları kurtararak geleceğe aktarma yolunda katettiğimiz yolu temsil ediyor. Uçsuz bucaksız bir tarihten beslenen kültürel kimliğimizi evrensel düzeyde çağdaş yaklaşımlarla yorumlayan projeler, yüz ağartıcı örnekler ortaya koyuyor.”

Kitabın sunuş yazısında Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Asım Güzelbey, kentinin tüm kültürel mirasını bütüncül bir anlayışla ayağa kaldıran “Kültür Yolu” projesini tanıtırken, “kamu-yerel-sivil-özel birlikteliği”ne dayalı ortak aklın gücünü vurguluyor, bu doğrultuda kendilerine önderlik eden ÇEKÜL Vakfı’na ve Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen’e teşekkür ediyor. TKB Danışma Kurulu üyesi Prof. Dr. Zekai Görgülü ise, projelerin niteliği ve düzeyinden duyduğu mutluluğu dile getirirken, tüm katılımcılara teşekkürlerini sunuyor.   

 “Yarışmalar, sınırları zorlamanın ateşleyicisidir”

Tarihi Kentler Birliği’nin Danışma Kurulu Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen ise değerlendirme yazısında, yarışmaların zorlayıcı ve geliştirici gücünü vurguluyor, elde edilen başarılı sonuçları kutladıktan sonra, ileriye dönük yeni hedeflere işaret ediyor: “Ulaştığımız düzeyin ardında görünmeyeni, başarıların gölgesinde kalan bir gündem var. Daha iyiye uzanmayı zorlaştıran bir gündem. Teknik donanımsızlıklar, yerelde uzmanlık eksiklikleri, ihale yasasının bozucu etkileri, koruma kurullarında takılıp kalmaya neden olan yetersizlikler, amacı karartan, yoldan çıkartan etkileşimler… Daha iyinin önünü tıkayan engebeler karşımızda duruyor. Şimdi yeni bir örgütleme biçiminin ve yeni bir eğitim anlayışının önünü açmanın zamanının geldiğine işaret ediyorlar.”

Kitapta, yarışmaya katılan 25 belediyenin çalışmalarını anlatan metinler, proje çizimleri ve fotoğraflarla destekleniyor. Uygulama ve proje alanında ödül alan belediyelerin çalışmaların kısa özetini ise aşağıda bulabiliriniz.    

Metin Sözen Koruma Büyük Ödülü

Gaziantep Büyükşehir Belediyesi

Birçok sokak, meydan, çarşı ve 32 adet tescilli taşınmaz kültür varlığını kapsayan “Kültür Yolu Projesi”, kentsel mekânın kültürel mirasla birlikte bütüncül bir yaklaşımla değerlendirmesi, geçmişten gelen kültürel birikimin geleceğe aktarılması açısından çok başarılı bir yaklaşım sergilemesi nedenleriyle Metin Sözen Koruma Büyük Ödülü’ne uygun görüldü.

Proje Ödülleri

Amasra Belediyesi / Bartın

“Cenova Şatosu/Cenova Armaları Müzesi”, Türkiye’de bir ilk olmasından dolayı dikkat çekici bir proje. Yıkık bir Cenova Şatosu’nun restore edilip Cenova Armaları Müzesine dönüştürülmesi, bir taraftan şatonun geçmişine anlamlı bir bağ kurarken, diğer taraftan da cam ve çelik gibi malzemelerle kapatılan mekânda minimalist ve sade bir müzecilik anlayışı sergilemesi nedenleriyle Proje Ödülü’ne uygun görüldü.

Bursa Büyükşehir Belediyesi

Cumhuriyet dönemi sanayileşmesinin sembollerinden biri sayılan Merinos fabrikası ve çevresinin yeniden işlevlendirilerek “Atatürk Kültür Merkezi”ne dönüştürülmesi bir taraftan önemli bir Cumhuriyet anıtını ayağa kaldırırken, diğer taraftan kentin sosyo-kültürel ihtiyaçlarına cevap vermekte. Park ile bütünleşmiş, kentin günümüzdeki kültürel ve sosyal ihtiyaçlarına cevap verecek yeni bir kültür merkezi olarak tasarlanmış olması nedeniyle Proje Ödülü’ne uygun görüldü.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi

“Eyüp Bahariye Mevlevihanesi Restitüsyon Restorasyon ve Çevre Düzenleme Projesi”,  tamamen kaybolmuş bir yapının ciddi bir araştırma sürecinden sonra yeniden ayağa kaldırılması açısından ilginç bir örnek. Yok olmuş yapının özgün kimliği ve karakterine uygun başarılı bir restitüsyon ve restorasyon projesi olması, mevlevilik konusunda bir araştırma ve kültür merkezi olarak işlevlendirilmek üzere tasarlanmış olması nedeniyle Proje Ödülü’ne uygun görüldü.

Tarsus Belediyesi / Mersin

“Kubatpaşa Medresesi Rölöve, Restitüsyon, Restorasyon Projesi”, kent merkezinde yönlendirici bir noktada yer alan tarihi yapının kültürel bir işlev verilerek kent adına ateşleyici bir rol yüklenmesi, bu süreci kaliteli bir sunum tekniği ile sergilemesi nedeniyle Proje Ödülü’ne uygun görüldü.

Uygulama Ödülleri 

Altındağ Belediyesi / Ankara

“İnci ve Dutlu Sokakları Sağlıklaştırma Projesi”, 2. derece Kentsel Sit Alanı ile Ankara Eski Kent Dokusu Koruma Planı 1 numaralı Canlandırma Bölgesi içinde kalan, içinde Karacabey Hamamı ile birlikte birçok tescilli sivil mimarlık örneğinin yer aldığı bir alanı kapsamakta. Proje, İnci ve Dutlu sokakları ile meydanların altyapı, zemin düzenlemesi ile bu sokaklarda yer alan 36 adet yapının cephe sağlıklaştırılmasından oluşmaktadır. Kültürel ve tarihsel dokunun bütüncül olarak korunması adına başarılı bir uygulama örneği olması nedeniyle, Uygulama Ödülü’ne uygun görüldü.

Konak Belediyesi / İzmir

“Abacıoğlu Hanı Restorasyon Projesi”, Kemeraltı’ndaki Anafartalar Caddesi’nde yer alan Abacıoğlu Han’ı kapsar. Eski kent dokusu içinde Konak yerleşmesine başarılı bir uygulama ile böylesi bir kültür varlığını kazandırmış olması nedeniyle, Uygulama Ödülü’ne uygun görüldü.

Odunpazarı Belediyesi / Eskişehir

“Malhatun Sokak, Arif Bey Sokak, Işıklar Sokak, Koca Müftü Sokak Sağlıklaştırma Projesi”, kentin ilk yerleşim yeri olan Odunpazarı Kentsel Sit Alanı’nı kapsar. Bütüncül bir anlayışla tarihi kent dokusunu ortaya çıkarmış olması nedeniyle, Uygulama Ödülü’ne uygun görüldü.

Osmangazi Belediyesi / Bursa

Tarih ve Kültür Yolu Canlandırma Projesi kapsamında ele alınan kale surlarının restorasyonunun ardından bir diğer proje olarak “Tuz Han Restorasyon Projesi”, tarihi çarşının içinde bulunan 15. yüzyıldan kalma hanın restorasyonunu sağlamıştır. Bütüncül bir koruma anlayışı sergilemesinin yanısıra, hanın eski işlevini, içindeki esnafla birlikte ve bu esnafın katılımı ve desteğiyle sürdürmüş olmasından dolayı, sosyal açıdan da örnek bir projedir. Sosyal bir proje olan “Bizim Mahalle” projesi ise, Hisar bölgesinde gerçekleştirilmiştir. Bu projede yayınlar, sergiler ve konferanslarla Bursa mahallelerinde ortak değerlerin korunması hedeflenmiştir. Bu projeyle de koruma ve kültür bilincinin oluşması ile katılımcı ve paylaşımcı ortamların tüm aktörlerle yaratılma arayışı günümüz anlayışıyla doğrudan örtüşen bir çabayı anlatmaktadır. Osmangazi Belediyesi’nin bu çabaları bir bütün olarak Uygulama Ödülü’ne uygun görüldü.

Bu değerlendirmeler dışında kalan, ancak her biri umut ve heyecan verici olan Bergama, Birgi, Çanakkale, Develi, Kadıköy, Kars, Kütahya, Malazgirt, Manisa, Niksar, Şanlıurfa, Şehitkamil, Talas, Uşak, belediyelerinin çalışmalarına da kitapta yer veriliyor.