TKB Adana Buluşması: “Kucaklayan Coğrafya”

Tarihi Kentler Birliği’nin meclis toplantısının da yapıldığı TKB Buluşmaları’nın ilki Adana’da yapıldı. Adana Büyükşehir Başkan Vk. Zihni Aldırmaz’ın ev sahipliğinde, KUDEB Müdürü Emine Timuçin ve KUDEB ekibinin özverili organizasyonuyla yaklaşık 350 belediye başkanı Adana’da bir araya geldi. TKB Buluşmaları’nın ikincisi Eylül ayında Samsun’da yapılacak.  

TKB Adana Buluşması 10 Mayıs Cuma akşamı yapılan gala yemeğindeki açılış konuşmalarıyla başladı:

Zihni Aldırmaz /Adana Büyükşehir Belediye Başkan Vk.

“Geçmişte Antep dâhil Çukurovalıyız derlerdi. Sonra değişen dengeler Çukurova’nın da bütünlüğünü değiştirdi. Ama şimdi bütün aile buradayız. Adana tarihine sahip çıkmaya başlayan bir kent. Dört müzemiz vardı,  16’ya yükselttik. Kentsel dönüşümü bir fırsat olarak kullandık ve tarihi mirası ortaya çıkaracak düzenlemeler yapmaya başladık. Tepebağ höyüğünde 687 bina yıktık. 133 çıkmaz sokak açtık. Zor olanı başardık. Çünkü bizim için zor olan başlamaktı. Bu toplantının ardından Adana’nın, Çukurova’nın yol haritası da şekillenmiş olacak. Hocalarıma ve uzmanlara teşekkür ediyorum. Bu akşam her kesimden temsilci var. Bizim için önemli olan birlikte yol almaktır. Adana’da bunu başaracağımızı düşünüyorum. Bölgesel olarak el ele verince aşamayacağımız hiçbir güçlük olmayacak.”

Prof. Dr. Metin Sözen - ÇEKÜL Vakfı Başkanı / Tarihi Kentler Birliği Danışma Kurulu Başkanı

“Adana kısa zaman önce kendi kimliğini Çukurova bütününden gündeme getirmek üzere adımlar atmaya başladı.  50’li yıllarda pamuk ekonomi için zengin bir ortam sağlamıştı. Göçlerle birlikte Adana’nın soru işaretleri de başladı. Tepebağ’dan çevresine baktığınızda kentin gerçek birikimli yüzünün görünmesi gerekiyor. Ama TKB bu gecikmenin sorumlusunu aramıyor. TKB şimdi sorumluluk üstlenecek ve  geleceği yaratacak yönetimler, ortaklıklar arıyor.  Bu toplantıyı Adana’da yıllar önce yapsaydık şimdi çok farklı bir kent görecektik. Geciktik, ama bir yerden başlamak gerekiyordu. Mersin, Kilis ayrım yapmadan el ele geleceği kurmalıyız. TKB ve ÇEKÜL olarak Adana’yı çıktığı bu yolda desteklemeye söz verdik. Bu toplantı bir gezi toplantısı değildir, bir düşüncenin değişeceğini gösterme toplantısıdır. Burada uyanan bilincin planlı bir gelecek yaratmaya ihtiyacı vardır. Tepebağ’daki çalışmalar müzenin denetiminde başladı. Başlayan süreçte, kentteki kurumların bu ivmeyi ağırlaştıran değil dinamik hale getiren kurumlar olarak hareket etmesi gerekiyor. Adana’nın dünkü zenginliğini bugünün zenginliğiyle buluşturmak gerekiyor.” 

Dr. Asım Güzelbey – Tarihi Kentler Birliği Başkanı / Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı

“Büyük bir misafirperverlik örneği görüyoruz. Başkana ve ekibine teşekkür ediyorum. Çukurova için bir açık hava müzesi diyebiliriz. Dünyada ülkeler değil artık şehirler yarışıyor. Kültüre yatırım yapan şehirler öne çıkıyor. Geleceğe yatırım yapmak için ise geçmişle mutlaka birleştirmek gerekiyor. Yeni bir kavramla karşı karşıyayız: Kentsel dönüşüm. Şehirdeki binaları yıkıp, ruhu olmayan yeni binalar yapma anlayışı değildir kentsel dönüşüm. Bu dönüşüm sürecine sosyal restorasyonu kesinlikle koymak gerekir. Aksi takdirde kentleri çirkinleştirmekten başka bir işe yaramaz. Pazar günü TKB Kırım Özerk Cumhuriyeti’ne bir inceleme gezisi için yola çıkacağız.    

TKB Meclis Toplantısı

Adana Buluşması Dr. Asım Güzelbey’in başkanlığında yapılan TKB Meclis Toplantısı ile devam etti. Yapılan seçimlerde Birlik Encümen üyelerinin görevine devam etmesine karar verildi. Plan, bütçe görüşmelerinin ardından üyelik başvurusunda bulunan belediyelerin üyelikleri kabul edildi. TKB üye sayısı 398’e yükseldi.  TKB Genel Sekreteri Sezer Cihan ise TKB’nin 20 yıllık çalışmalarını ve ileri hedeflerini özetleyen bir sunum yaptı.

TKB’nin yeni üyeleri:

Gelişen Dünyada Çukurova Bütünündeki Doğal ve Kültürel Varlıkların Önemi ve Kültürel Öncelikli Değerlendirme Yöntemleri

Buluşma’nın ikinci yarısı ÇEKÜL gönüllüsü ve Kentsel Strateji kurucusu şehir plancısı A.Faruk Göksu’nun sunumuyla ve katılımcıların söz almasıyla devam etti.

“Çukurova: Kucaklayan Coğrafya” başlıklı sunumuyla TKB’nin “Kültür Öncelikli Bölgesel Yol Haritaları” sürecinin nasıl başladığını, yöntemini, amacını özetledi. ÇEKÜL Vakfı’nın girişimleriyle 2005-2012 yılları arasında Mardin, Denizli, Bitlis, Kahramanmaraş, Şanlıurfa ve Çorum için hazırlanan yol haritalarının bu sürecin başlangıcı olduğunu, 2012 yılından itibaren ise ÇEKÜL Vakfı’nın Türkiye Belediyeler Birliği’nin desteğiyle Tarihi Kentler Birliği için Kültür Öncelikli Bölgesel Yol Haritaları hazırlamaya başladığını söyledi.  Trakya – Güney Ege – Göller Bölgesi – Kapadokya – Gaziantep için hazırlanan yol haritalarının ardından 2013 yılında Çukurova Vizyon Planı, Trakya Ağ Planı, Van Gölü Havzası Vizyon Planı, Kırsal Mimari Tasarım Rehberi ve Su Geçen Kentler Tasarım Rehberi’nin hazırlandığı bilgisini verdi.  TKB üyesi kentlerde “kentsel dönüşüm değil”, “tarihsel dönüşüm” süreci yaşanması gerektiğini vurgulayan Göksu, kentlerin üçüncü dönüşüm sürecine girdiğini, bu sürecin ancak kültür öncelikli bakış açısıyla, kurumlararası işbirlikleriyle, birlikte yönetme modelleriyle doğru yaşanacağını söyledi:

“Kentsel dönüşüm, gayrimenkul geliştirme değildir. Gayrimenkul geliştirme, piyasa güçleri ile gerçekleşir. Kentsel dönüşüm ise kamu desteğine gereksinim duyulan yoksulluk bölgelerinde, ekonomik ve sosyal boyutu da içeren, uzun vadeli eylemler bütünüdür. Bunun için yarışan kentler mi? Paylaşan kentler mi? diye sormamız gerek. Kentler, üçüncü dönüşüm sürecinde değerlerini, birikimlerini, kaynaklarını, deneyimlerini paylaşmalı. Ve tasarımcılar kesinlikle bu üçüncü dönüşüm sürecine dâhil edilmeli. Geçmişte yaptığımız hataları bu süreçte yapmamak için tüm projelerin tasarımcıların katkısıyla hazırlanması gerekiyor. Kimlikli, kişilikli kentleri ancak bu şekilde yeniden kurgulayabiliriz. Bunun için Kadıköy’de bir tasarım atölyesi açtık. Bir fikrim var diyen herkes bu atölyede Kadıköy Belediyesi için üretim yapabilecek. Tarihi Kentler Birliği artık Türkiye’nin ulusal koruma planını hazırlamalıdır. Metin hocamın 70’lerde yapı-sokak ölçeğinde başlattığı süreç artık bu noktaya gelmiştir. Bir ‘koruma yasası’ çıkartılmalıdır. Belediyelerden toplanan yüzde onlarla oluşturulan koruma fonu yeterli değildir.”

Faruk Göksu, Çukurova’nın geleceğini ise üç temel strateji üzerinden anlattı: SU: Bereket Kaynağı, YOL: Kültürel Geçişler, VERİM: Bereket Yapılanması. Ardından bu üç strateji üzerinden katılımcılara söz verdi ve kısa bir çalıştay gerçekleşti: Bölgesel bütünleşmede suyun rolü ne olmalı? Çukurova yerleşimleri işbirliği ağları nasıl kurgulanmalı? Koruma – kalkınma örgüsünün yaşamsal dokuları nasıl canlandırılmalı? soruları Çukurova bölgesinden gelen Belediye Başkanları tarafından cevaplandı.    

Toplantıyı, TKB üyesi belediye başkanlarının yanı sıra, teknik ekipleri, meclis üyeleri, mimarlar, plancılar, Adana’daki kurumların ve sivil toplum örgütlerinin temsilcileri, TKB ve Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Asım Güzelbey, TKB Genel Sekreteri Sezer Cihan,  TKB Kurucu Başkanı Bursa Büyükşehir Belediyesi eski Başkanı Erdoğan Bilenser, TKB Kurucu Valisi Bursa eski Valisi Ali Fuat Güven,  TKB Danışma Kurulu üyelerinden Merkez Valisi Kayhan Kavas, Fikret Töksöz, Fikret Üçcan, Enis Yeter, ÇEKÜL Vakfı Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen, ÇEKÜL Vakfı Başkan Yardımcısı Mithat Kırayoğlu ve ÇEKÜL uzman ekibinden A.Faruk Göksu, Namık Kemal Döleneken, Hurşit Arslan, Erden Güven, Zeynep Biçer, Şirin Sıngın Yılmaz, Ömer Sarı, Esra Karataş, Batuhan Akkaya, Simge Zilif ve ÇEKÜL Gaziantep temsilcisi Zafer Okuducu ile çok sayıda davetli izledi.  

(Konuşmaların, sunumun ve kent gezilerinin detayları Yerel Kimlik Dergisi’nin 34. sayısında yer alacaktır)