KORUMAYI YAŞAM BİÇİMİ BİLMİŞ BİR DİYARBAKIR GÖNÜLLÜSÜ: NEVİN SOYUKAYA

ÇEKÜL Vakfı'nın Diyarbakır Bölge Koordinatörü, Diyarbakır Müze Müdürü arkeolog Nevin Soyukaya, olağanüstü çalışma disiplini, tükenmeyen enerjisi, engel tanımayan azmi ve ilkelerine bağlılığıyla, Çekül'ün örnek bir koruma gönüllüsü…Soyukaya, 1989 yılında, henüz Çekül kurulmadan önce, Metin Hocasıyla tanışmasının,  koruma bilincinin gelişmesinde önemli bir başlangıç olduğunu söylüyor. İzleyen yıllarda, o tarihteki görev yeri olan Diyarbakır Belediyesi'nde, Metin Hocanın öncülüğünde çok önemli  çalışmaları hayata geçirme fırsatı bulmuş. Bu ilk çalışmalar arasında, önemle andığı  … Ve Taşlar Tanıktır belgeselinin Diyarbakır için bir ilk olduğunu vurguluyor. Çekül'ün kurulmasından sonra da, Diyarbakır ve Güneydoğu bölgesindeki kültür varlıklarının korunması için, daha örgütlü ve sistemli olmak üzere çok önemli çalışmalar yürütmeye başladıklarını belirtiyor.

Uzun bir süredir Diyarbakır Müze Müdürü olarak görev yapan Nevin Soyukaya, Çekül'le birlikte  yapılan ilk çalışmanın, 2000'e Beş Kala Diyarbakır'ın Kültürel Değerlerinin Korunarak Yarınlara Aktarılması konulu toplantıyı anımsıyor.  Daha sonraki yıllarda yapılan çalışmaların temeli bu toplantıda atılmış ve Diyarbakır'ın yakın, orta ve uzun vadede korunmasına dönük yol haritası belirlenmiş. Toplantıya; Kültür Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Şakir Çelik, Bölge Valisi Ünal Erkan, İl Valisi Doğan Hatipoğlu, Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Bilgin, ÇEKÜL Başkanı Metin Sözen, Çekül Teknik Komite Başkanı Mehmet Alper, İl Kültür Müdürü Teyfik Arıtürk, İl Müze Müdürü Necdet İnal, D.Ü. Müh. Mimarlık Fakültesi Dekanı Zülküf Güneli, Diyarbakır Kültür Tanıtma Vakfı Başkanı Halil Değertekin, Esma Ocak, Kutbettin Arzu katılmış. Kamu, yerel, sivil kurum ve kuruluşların temsilcilerinin katıldığı yer aldığı bu toplantıda görüş birliğine varılan çalışma programı ile Diyarbakır'da çok önemli çalışmalar başlatılmış. 

Projelerden en önemlisi, Diyarbakır Surları ve İçkale Projesidir. İlkçalışmalar, Diyarbakır Valiliği, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi ve Çekül Vakfının ortaklığında ve işbirliği ile 2000 yılında başlatılmış. Geliştirilen İçkale Kültür - Turizm Alanı Projesi, Kültür Turizm Bakanlığının finansıyla 2004 yılında uygulanmaya başlamıştır. Alanda yer alan tarihi yapıların restorasyonu ve müze olarak işlevlendirilmesi projesi uygulama çalışmaları halen de devam etmektedir.  Aynı proje çerçevesinde projeleri hazırlanan Diyarbakır Kalesinde iki ayrı burcun restorasyonu yapılmış.

1997 yılında harap halde olan Diyarbakır Surp Gregos Kilisesi'nin rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri, ÇEKÜL Vakfı ve Surp Gregos Kilisesi Vakfının işbirliği ile hazırlanmıştır.  Yine Diyarbakır Cemil Paşa Konağı'nın rölöve, restorasyon projelerinin hazırlanması, iki ayrı tarihi evin projelendirilmesi çalışmaları yapılmış, bu iki evin projeleri uygulanarak restorasyonları yapılmıştır.

1998 yılında Cizre Mem u Zin Abdaliye Medresesi ve Kırmızı Medrese'nin Cizre Kaymakamlığı, Cizre Belediyesi ve ÇEKÜL Vakfı'nın işbirliği ile projeleri hazırlanmış, 2005 yılında da AB GAP Kültürel Mirası Geliştirme Projesi kapsamında hibe programından yararlanılarak restorasyonu yapılmıştır.

1998 yılında Midyat'da özgün sivil mimarlık örneği olan tarihi bir ev, T.B.M.M., Mardin Valiliği, Midyat Kaymakamlığı, Midyat Belediyesi ve Çekül Vakfının işbirliği ile satın alınarak restore edilmiş ve bugün Çevre ve Kültür Evi olarak işlev görmektedir.  Evin restorasyon çalışmaları ile eş zamanlı olarak Midyat Kaymakamlığı ile geleneksel taş işçiliğinin yeniden canlandırılarak yaşatılması amacıyla Midyat Kaymakamlığı bünyesinde bir taş işleme atölyesi açılmış, yeni ustalar yetiştirilmiş ve üretim yapılmıştır. Bu gün Midyat'ta 10'dan fazla atölye özel girişimle açılmış ve tüm bölgeye ve yurt dışına yönelik çalışmaktadır. 

1998 yılında Nusaybin İnanç Parkı Projesi başlatılmıştır. Çekül Vakfının öncülüğünde, Kültür Turizm Bakanlığı, Nusaybin Belediyesi, Mardin Valiliği, Mardin Deyrul Zaferan Manastırı Vakfı'nın işbirliği ile çalışmalar yürütülmektedir. Bu kapsamda, Mor Yakup Kilisesi ve Zeynel Abidin Camii'nin rölöve, restorasyon projeleri çizilmiş, Mor Yakup Kilisesi'nde Çekül Vakfı Gönüllüleri arkeolog ve sanat tarihçilerinin katılımı ile Mardin Müzesi başkanlığında kilisenin özgün planını ortaya çıkarmaya dönük 2000 yılından beri arkeolojik kazılar yürütülmektedir. Kazı çalışmalarının ilk etabında açığa çıkarılan mimari kalıntıların konservasyonu yapılarak tahrip olması önlenmiştir.

2006 yılında Çekül Vakfı ve Mardin Valiliği ve MAREV Vakfının işbirliği ile Çekül Vakfı gönüllülerinden oluşan bir ekip tarafından, Mardin Merkezin Kültür Envanteri çıkarılmıştır.  Bu çalışma sonrası Mardin Kültür Envanteri Kitabı hazırlanmaktır.

2006 yılında Çekül Vakfının yürütmekte olduğu Kentler Çocuklarındır eğitim programını Diyarbakır'da 32 çocuğa yönelik uyguladık. Bu çalışma da, Çekül, Diyarbakır Müze Müdürlüğü, Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası, Diyarbakır Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Derneğinin  işbirliği ile yürütülmüştür.

2007 yılında Diyarbakır'ın Eğil İlçesi Kültür ve Tabiat varlıklarının korunması çalışmaları Diyarbakır Valiliği, Eğil Belediyesi, Eğil Kaymakamlığı, Eğil Kültür Tanıtma Derneği ve Çekül Vakfı işbirliği ile başlatılmıştır. Bu bağlamda; Eğil'in tanıtımı amacıyla Çekül gönüllüsü fotoğraf sanatçıları tarafından fotoğraf çekimleri yapılmış, broşür hazırlığı devam etmektedir. Ayrıca Eğil Kalesinin düzenlenmesi ve Eğil Kültür Envanterinin çıkarılması çalışmaları 2008 yılında başlatılacaktır.

ÇEKÜL temsilcisi olmak, kişiye önemli bir sorumluluk yüklüyor. Her şeyden önce örnek olma sorumluluğunu getiriyor. Çevrenizle iletişim içerisinde, işbirliği ile çalışma disiplini ve sorumluluğunu yüklüyor. Öte yandan kişiye kazandırdığı olanaklar da unutulmamalı. Çekül'ün deneyim, birikim ve iletişim ağından yararlanarak, işbirliği ile koruma çalışmalarını hayata geçirme konusunda kolaylık sağlıyor. Zira Çekül Gönüllüleri tüm kurum ve kuruluşların korumaya dönük taleplerine yanıt vermekte büyük çaba göstermekteler.

Bölgemizde farklı mesleklerden bir gönüllü ekibimiz var ve yürüttüğümüz projelerimiz gönüllülerin katılımı ve katkılarıyla sürdürülüyor. Ayrıca,  bölgemizde yürüttüğümüz projelerde de görüldüğü gibi, yaptığımız tüm çalışmalarda kamu-yerel-sivil-özel ve gençlerin işbirliğine büyük önem veriliyor ve bu katkı ve katılımlarla projelerimiz başarıyla sürdürülüyor. Tabii, bölgemizde bulunan illerdeki ÇEKÜL temsilcilerinden aldığımız destek ve yardım da çalışmalarımıza katkı sağlıyor.  Projeleri hayata geçirirken, zaman zaman bürokratik ve finansal zorluklarla karşılaşıyoruz.   Ancak kamu-yerel-sivil-özel işbirliği ile bu zorluklar büyük oranda aşılabiliyor. 

Gelecekteki hedeflerimizin başında, her biri büyük ölçekli ve uzun soluklu olan ve devam eden projelerimizi başarıyla sonuçlandırmak geliyor. Tabii, bölgemizdeki tüm çevre ve kültürel değerlerimizin korunması için yeni projeleri başlatmak ve gerçekleştirmek, dün olduğu gibi yarın da hedefimiz olacak.