Nice 25 yıllara…

01.10.2015

Basın Bülteni

Kuruluşundan bu yana günlük sorunları aşarak, ülkenin en uzak köşelerinde, köylerinde, kasabalarında, kentlerinde; ülkelerinin geleceğini dert edinenleri ortak bir hedef doğrultusunda birleştiren ÇEKÜL; 25 yıllık tecrübesiyle, ortak değerlerin ancak birlikte hareket ederek korunabileceğini ortaya koyuyor.

ÇEKÜL Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen 25. yıl için verdiği mesajla, "Kültür barışın ön koşuludur. Kültürel mirasın korunmasında öncelikli değer barıştır. Savaş doğal ve kültürel mirası yok eder. Bu nedenle kültür öncelikli politikalar geliştirilmelidir" dedi.

Türkiye'nin doğal ve kültürel mirasını korumak amacıyla 1990 yılında kurulan Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı (ÇEKÜL), 25'inci yaşını kutluyor. Doğa-kültür-insan arasındaki yaşamsal uyumun savunucusu olan ÇEKÜL, 150 yerleşimdeki temsilcileri ve onların etrafında örgütlenen yüzlerce gönüllüsünün gücüyle, 25 yılda sayısız projeyi Türkiye'nin geleceğine armağan etti.

Yerelde örgütlenmenin gücüne inanan ve yerelin kendi kaynaklarını kullanarak koruma hareketinin hızlanmasını sağlayan ÇEKÜL, 2000 yılında Tarihi Kentler Birliğinin kurulmasına ve yerel yönetimlerin koruma konusunda bilinçlenmesine öncülük etti. Kent Atölyeleri ile yerel ustaların yetişmesini ve yerel malzemenin kullanılmasını sağladı. Tarihi Kentler Birliğinin yoğun katkılarıyla yürütülen “Her Kente Bir Kent Müzesi” hareketiyle kentlilik bilincini destekleyecek müzelerin, Türkiye’nin pek çok kentinde açılmasına destek verdi.

ÇEKÜL "koruma-değerlendirme-yaşatma" amacıyla hazırladığı projelerini hayata geçirmek ve sonuç almak için "kamu-yerel-sivil-özel” kesimlerin birlikteliğini öncelikli stratejisi olarak belirledi. Çalıştığı bütün kentlerde saptanan hedefleri, Tarihi Kentler Birliği ve Kentsel Strateji ile birlikte yerelde de uygulanır hale getirdi.

METİN SÖZEN: SAVAŞLAR KÜLTÜREL MİRASI YOK EDİYOR

Kendisini doğal ve kültür değerlerinin korunmasına adayan ÇEKÜL Vakfı Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen, ÇEKÜL'ün 25'inci yılı nedeniyle şu bilgileri verdi: "Çalışmalarımızı; doğa, kültür, eğitim, örgütlenme ve tanıtımı içeren 5 ana başlık altında yürütüyoruz. Küçük büyük demeden Anadolu’nun neredeyse tüm yerleşim birimlerinde çalışıyoruz. Kültür öncelikli bir toplum olabilmek için hep yeni hedefler belirliyoruz. ÇEKÜL’ün 25. yılını, Tarihi Kentler Birliğinin 15. yılını, bu işe başladığımız Safranbolu’nun 40. yılını, Bursa’nın 30. yılını ve Kentsel Stratejinin 10. yılını ve Türkiye’de bir ilk olan YAPEX Koruma Fuarı ile geliştirdiğimiz işbirliğinin 5. yılını kutluyoruz. Bunlar Türkiye’deki koruma tarihinin eşik noktalarıdır. Her yeni eşik noktasında bir öncekiyle hesaplaşarak 25 yılı geride bıraktık. 25. yılımızda ise öncelikli gündemimiz, Büyükşehir Yasasından sonra mahalle olan köylerimizin, kırsal yaşam değerlerimizin sürekliliği ve korunması. Her kentin ruhu bulunduğu coğrafyaya göre değişir, şekillenir. Zaman çok değerli bir varlığımızdır. Yerelin dinamiklerini yine orada yaşayanlar bilir. Coğrafyayı, kültürleri tanımadan alınan kararlar bizleri yanlışa götürür. Türkiye’nin bu yanlışları düzeltmekle geçirecek zamanı yoktur. Yapılan yanlışları düzeltmek ise yıllar alır. Geçtiğimiz günlerde TKB Buluşması için Çanakkale'ye gittik ve barışı konuştuk. Ülkede barış, insanlar arasında barış, kültürler arasında barış olduğu zaman ancak kültür oluşur. Savaş halinde kültürler yok olur ve savaşlar toplumları geri götürür. Kültür barışın ön koşuludur. Kültürel mirasın korunmasındaki öncelikli değer de barıştır."

25'İNCİ YIL BİLGİ NOTU:

ÇEKÜL VAKFI HAKKINDA

KORUMADAN EĞİTİME ÇEKÜL...

Her şey Safranbolu ile başladı: Avrupa Konseyi 1975 yılını “Geçmişimiz İçin Bir Gelecek” sloganı ile mimarlık yılı ilan ettiğinde, bunu takip eden Sözen ve arkadaşları; o zaman henüz kent bütününün koruma altında olmadığı Türkiye'de, Safranbolu’nun tarihsel dokusunu yaşatan tüm mahalleleri korumaya alındı. Ve Safranbolu, bu çalışmanın sonunda, ilk kez kent bütünü olarak UNESCO Dünya Mirası listesine girdi.

ÇEKÜL Akademi: Kültürel ve kentsel koruma alanında çeşitli eğitim programlarını hayata geçirmek üzere 2009 yılında kurulan ÇEKÜL Akademi, Tarihi Kentler Birliği adına hazırladığı eğitimlerde belediyelerin teknik kadrolarından 2 bin kişiye eğitim verdi.

Bilgi Ağacı: Eğitim, ÇEKÜL'ün ana başlıklarından biri. Kültür ve doğadan beslenen eğitim çalışmaları; çağdaş yöntemlerle oluşturulan eğitim içerikleriyle çocuk ve gençlere aktarılıyor. ÇEKÜL 25 yıldır yaklaşık 5 bin öğrenciye ulaştı.

Kent Çalışmaları: Kentsel ölçekteki bilgi ve deneyimler, 2013 yılından itibaren “Kent Çalışmaları” başlığı altında toplandı. Çeşitli kentlerde düzenlenen çalıştaylar ile kentsel müdahalelerin demokratik ve katılımcı bir ortamda tartışılması sağlandı.

Çarşamba Kent Toplantıları: Anadolu kentlerinde devam eden koruma çalışmalarına yön vermek için ÇEKÜL Evinde düzenlenen Çarşamba Kent Toplantıları ile bilim insanları, uzmanlar ve kent temsilcileri biraraya geliyor, belirlenen sürecin nitelikli yaşama geçmesini sağlıyor ve yol haritalarını kesinleştiriyor.

7 Ağaç Ormanları: Yaşamsal kaynakların dengeli kullanımı ve sürekliliği için, tüketim alışkanlıklarının gözden geçirilmesi bilincini uyandırma amacıyla kuruluş yıllarında 92 Ormanı ve ardından da 7 Ağaç Ormanları programı kapsamında doğaseverlerin desteğiyle Türkiye’nin farklı yerlerinde 4 milyon fidan dikildi. ÇEKÜL, 25'inci yılında yeni bir kampanya daha başlatacak ve İstanbul Kavacık'ta 1992 yılında oluşturulan “92 Ormanı”na, İstanbullularla birlikte 2000 fidan daha dikecek.

ÇEKÜL Vakfı Bilgi – Belge Merkezi

ÇEKÜL Vakfı bünyesinde 1990 yılından bu yana oluşturulmuş ve gelişimine devam eden Bilgi ve Belge Merkezi; kitaplar, afişler, tezler, makaleler, raporlar, ayrı basımlar, dergiler, fotoğraflar, kartografik belgeler ve elektronik belgeleri barındırıyor. Tüm belgeleri genelde bağış yoluyla edinerek genişleyen merkezde 10.000 kitap, 8.500 fotoğraf, 1.100 CD, 400 afiş, 100 farklı dergi, çeşitli makaleler, tezler, raporlar, kartografik belgeler bulunuyor. ÇEKÜL Vakfı Kitaplığı bünyesinde ayrıca Mimar Sinan’ın hayatı ve eserleri üzerine derlenmiş olan Sinan’a Saygı koleksiyonu da mevcut. Vakıf, 2016 yılından itibaren dijital arşiv sistemi ile tüm belgelerini araştırmacıların kullanımına sunacak.

Tarihi Kentler Birliği 190 projeye destek oldu

2000 yılında, öncelikle tarihi ve doğal çevre korumasına yerel yönetim politikalarında ağırlık veren; kent kültürünü, sivil toplum katılımını ve toplumsal duyarlılığı geliştirme çabası içindeki 52 kentle yola çıkan Tarihi Kentler Birliğinin üye sayısı bugün 412’ye ulaştı. Üyeler, yıl boyunca farklı kentlerde düzenlenen 2 buluşma, 2 bölge toplantısı ve 4 seminerde bir araya geliyor. ÇEKÜL’ün konularını belirlediği ve organizasyonunu yaptığı bu seminerler; üye kent belediyelerinde görev alan, özellikle doğal ve kültürel çevre alanlarında çalışan uzmanların yeni bir bakış açısı kazanmalarını sağlamayı hedefliyor. Seminerler; sivil toplum kuruluşlarından yerel yönetimlere, toplumun farklı kesimlerinin kentle ilgili deneyimlerini paylaştığı, verimli tartışmalar yaptığı bir platform olması açısından da önem taşıyor.

ÇEKÜL’ün önderliğinde, uzmanlardan ve bilim insanlarından oluşan Danışma Kurulunun belirlediği gündem maddeleriyle Tarihi Kentler Birliği üyeleri her toplantıda yeni kavramlar ve koruma yaklaşımlarıyla tanışıyor. Endüstri mirası, kırsal yaşam ve yaşam kültürü, arkeoloji mirası, kent müzeleri, ekolojik yaklaşımlar, doğal miras gibi pek çok konu TKB toplantılarının ana gündem maddeleri arasında yerini alıyor.

15. yılını kutlayan Tarihi Kentler Birliği, bugüne kadar Anadolu’nun farklı ölçekteki kentlerinde toplam 43 toplantı yaptı ve 13.550 konuk bu toplantıları izledi.
Her yıl ‘proje’, ‘uygulama’ ve ‘süreklilik’ dallarında düzenlenen Özendirme Yarışması ile, başarılı koruma çalışmaları ödüllendiriliyor. 2001 yılından bu yana devam eden Özendirme Yarışması'nda bugüne kadar toplam 209 koruma projesine ödül verildi. Yarışmaya 1000’in üzerinde başvuru oldu.
190 proje, Tarihi Kentler Birliğinden aldığı hibe desteğiyle kültürel miraslarını yaşatmaya başladı.

Kültür Öncelikli Bölgesel Yol Haritaları ile 28 kentin yol haritası çıkarıldı

Bir bölgenin geçmişinden başlayıp, bugününü değerlendirmek ve geleceğine dair bir çerçeve çizmek temel hedefiyle, 2012-2014 yılları arasında Kentsel Strateji ile birlikte yürütülen "Doğa ve Kültür Öncelikli Bölgesel Yol Haritaları" programı, 8 bölge, 28 kentte yaşama geçirildi. Program boyunca Anadolu’nun ortak değerlere sahip coğrafyalarında idari sınırların ötesine geçen bir bakışla doğa ve kültür öncelikli planlama ilkeleri araştırıldı. 2014 yılında programa "kültür rotaları" kavramıyla devam edildi. Türkiye’de son yıllarda ele alınmaya başlanan bir kavram olarak rotaların planlanması; yerel işbirlikleri, bölgeler ölçeğinde bütüncül planlama, doğa ve kültür odaklı turizm ve kırsal kalkınma gibi konularda taşıdığı potansiyeller dikkate alınarak Anadolu’nun farklı coğrafyalarında öneriler geliştirildi. Çukurova, Gaziantep ve çevresi, Kelkit ve Yeşilırmak havzalarında yapılan çalışmalar sonucunda, yerel yönetimler için "Kültür Rotaları Planlama Rehberi" el kitabı yayınlandı.

Kültür Öncelikli Bölgesel Yol Haritaları:

Trakya Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür Strateji Planı (Tekirdağ, Kırklareli, Edirne)
Altın Üçgen: Aydın, Denizli, Muğla İşbirliği Planı-Göller Bölgesi Etkileşim Planı (Burdur, Isparta, Afyonkarahisar)
Kapadokya Stratejik Yön Planı (Nevşehir, Aksaray, Kayseri, Kırşehir, Niğde)
Gaziantep Geleneksel Doku Canlandırma Planı
Trakya Ağ Eylem Planı (Tekirdağ, Kırklareli, Edirne)
Muğla Doğa ve Kültür Öncelikli Vizyon Planı
Çukurova Vizyon Planı (Adana, Mersin, Hatay, Osmaniye)
Güney Marmara Kırsal Miras Strateji Planı (Bursa, Balıkesir, Çanakkale)
Van Gölü Havzası Kültür Öncelikli Vizyon Planı (Van, Bitlis, Muş, Hakkari)