METİN SÖZEN EĞİTİM VE KÜLTÜR EVİ’NİN RESTORASYONU BİTMEK ÜZERE

Doğum yeri, nereye giderse orası... Herkesin hemşerisi... Bazen Çorumlu, bazen Malatyalı, bazen Elazığlı… Kentlerde, köylerde yerinden oynayan her taşın hesabını soran, ağacını, çeşmesini, sokakta oynayan çocuğunu tanıyan ÇEKÜL Vakfı Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen için derler ki, “Metin Sözen’i görmek istiyorsan, Anadolu’da bir yerde bekle, oradan mutlaka geçecektir.” Son yıllarda Sözen’in en çok yolunun geçtiği kentlerden birisi de,  Kültür Yolu projesini başarıyla tamamlayan Gaziantep. Gaziantepliler de, Sözen’den aldıkları desteğe süreklilik kazandırmak amacıyla, 120 yaşındaki bir evi restore ederek “Metin Sözen Eğitim ve Kültür Evi” yapmaya karar verdi.

Metin Sözen Eğitim ve Kültür Evi, Antep’e tepeden bakan Bey Mahallesi’ne çok da yakışacak. Korumanın incelikleri, yolu yordamı ile ilgili bilgi birikiminin merkezi, kaynakların derlendiği, eğitimlerin verildiği, deneyimlerin paylaşıldığı bir mekân olacak. Ülke’nin her köşesinden gelenler, burada araştırma yapabilecek; filmler, belgeseller izleyebilecek. ÇEKÜL Vakfı ve Gaziantep KUDEB ekibi burada seminerler ve eğitimler düzenleyecek.     

Metin Sözen Eğitim ve Kültür Evi’ni doğru değerlendirebilmek için, Gaziantep’i ve son yıllarda kentte yapılanları doğru anlamak gerekiyor.

Gaziantep kentine girerken ilk gördüğünüz, Fırat nehri kıyılarına kadar uzanan, yol kenarlarına bir düzen içinde dikilmiş ve uzaktan zeytin ağacına benzeyen, yemyeşil fıstık ağaçları. Başınızı kaldırıp uzaktan kente doğru baktığınızda ise, alçak evlerin arasından yükselen bir sürü minareyle göz göze geliyorsunuz. Sayarak kentte kaç cami olduğunu neredeyse tahmin edebilirsiniz. Eski kentin bulunduğu ve Kültür Yolu Projesi’nin geçtiği dar sokaklar, çarşılar, hanlar size Gaziantep’e gelmeden önce ilk hayal ettiklerinizi sunuyor. Tabii birkaç sene öncesine kadar bu dar sokaklar düzensiz, çarşılar yıkık-dökük, hanlar harap haldeydi. Güneydoğu’nun renkli yüzünü yansıtan bu tarihi kentte, Halep, Şam gibi komşu ülkenin kentleriyle benzerlik gösteren taş yapılar, baharat kokuları, dokumalar da hemen dikkat çekiyor. Antep’in sivil mimari örneklerini, yüksek duvarların önünde, kafesli camların altında oynayan çocuklarını ise, sokak iyileştirme çalışmaları bitmek üzere olan Bey Mahallesi’nde görüyorsunuz.

Bey Mahallesi, kente bir tepeden bakan yöresel keymıh taşları ile yapılmış çoğu tescilli, onarılmış evlerden oluşuyor. Mahallenin, eski zamanlarda yüklü bir devenin geçebileceği genişlikteki sokaklarında, elektrik ve telefon hatları sokak iyileştirme çalışmaları sırasında yeraltına alınmış; betonarme binalar yıkılmış. Ve mahalle özgün Antep evlerinin değerini ortaya çıkaracak şekilde yenilenmiş.

Gaziantep Büyükşehir Belediyesi’nin bu çabası, sadece yapıyı korumanın ötesine geçerek,  kentin canlanmasını sağlayan müze, kültür merkezi, el sanatı atölyesi ve butik otellerle derinlik kazanıyor. Bey Mahallesi’ndeki 120 yıllık taş ev de bundan böyle Metin Sözen Eğitim ve Kültür Evi olarak hizmet verecek. 
         
Korumanın Eğitim Merkezi

Restorasyon çalışmaları tamamlanmak üzere olan Metin Sözen Kültür Evi, aynı parsel üzerinde biri büyük biri küçük iki bina ve ocaklıktan oluşuyor. Ciddi hasar gören ve çatısı tamamen çökmüş olan iki katlı büyük binanın cephesinde bir zamanlar, kemerli ve düz atkılı pencereler ile dörtgen tepe pencereleri, oval tepe ve kuş pencereleri varmış. Restitüsyon araştırma çalışmaları sürecinde elde edilen verilere göre, sokağa bakan dörtgen çıkması (cumba) yangına ve hava koşullarına dayanıklı olması için çinko ile kaplanmış, ankastre merdiven ile çıkılan üst katı da çardak şeklinde düzenlenmiş.  İkinci yapının avluya bakan doğu cephesinde bulunan oval pencerenin üzerinde yer alan kitabede yapım yılı olarak 1892 olarak belirtilmiş. Yapı kompleksi, kesme taş kullanılarak inşa edilmiş olup altında da bir mağara bulunmaktadır.

Sözlü kaynaklara göre, 1892 yılında bir tüccar tarafından yaptırılmış, Antep harbi (1921) sonrası devlete geçmiş ve altındaki mağaranın atlara uygunluğu göz önüne alınarak atlı jandarma birliğine tahsis edilmiş. Daha sonra Antep’in yerli ailelerinden Ocaklar ailesine satılmış, 1960 yılında ise evin mağarasında koyunlarını beslemek amacıyla Kasap Mehmet Ali Çaprak tarafından satın alınmış. 2008 yılında Gaziantep Büyükşehir Belediyesi tarafından kamulaştırılarak, Gaziantep’e ve kültürel mirasımıza katkılarından dolayı Prof. Dr. Metin Sözen’in adı verilerek 2009 yılında bir eğitim ve kültür evi olarak onarımına başlanmış.

Prof. Dr. Metin Sözen Eğitim ve Kültür Evi’nin, tüm bölge kentlerine hizmet veren ve korumadan sorumlu kadroları donanımlı kılmayı amaçlayan bir eğitim merkezine dönüştürülmesi tasarlanmaktadır.